Brabant is de eerste provincie die met het zogenoemde 'intrekkingsbeleid' aan de slag gaat. Het schrappen van rechten van boeren om de stikstofcrisis aan te pakken, doet het provinciebestuur niet uit eigen beweging. In 2022 werd al een motie aangenomen om te kijken of het mogelijk was om ongebruikte ruimte in natuurvergunningen weg te kunnen strepen.

Juridisch getoetst
Vrijdag sprak een ambtenaar van de afdeling Vergunning, Handhaving en Toezicht met een deel van de Statenleden . Er wordt hard gewerkt aan intrekkingsbeleid. Juristen hebben meegekeken, er is extern juridisch advies ingewonnen en het provinciebestuur denkt dat het kan.

Veel bedrijven hebben volgens hun vergunning de mogelijkheid om meer dieren te houden of stikstof uit te stoten dan ze daadwerkelijk doen. Als die ruimte alsnog wordt opgevuld, kan dat tot extra stikstofuitstoot leiden. Het intrekkingsbeleid moet er dus voor zorgen dat de staat van de natuur in Brabant niet nog verder verslechtert.

De ambtenaar waarschuwt wel, zij noemt het 'onontgonnen terrein': 'Wij hebben vertrouwen in het maatregelenpakket, maar wij zijn geen rechter". En daar schuilt wel een gevaar. Want het intrekkingsbeleid is nog niet eerder voor de rechter geweest. Er is geen jurisprudentie, geen eerdere uitspraken om aan te refereren.

Nadeelcompensatie
Daarnaast kan het inzetten van deze maatregel schade opleveren voor ondernemers en dus leiden tot nadeelcompensatie. Hoeveel dat de provincie dan kan gaan kosten moet nog verder worden bekeken. In december moet daar meer duidelijk over zijn.

Latente ruimte (de ongebruikte ruimte) is er op twee manieren:

• Als de stal maar deels gevuld is bijvoorbeeld, of als een productielijn niet in gebruik is. Dat heet niet gebruikte capaciteit.
• Ook is er nog niet gerealiseerde capaciteit. Als de vergunning voor de bouw van de stal wel al is afgegeven, maar de stal er nog niet staat.

Probleem hierbij is, dat het intrekken van die latente ruimte niet leidt tot vermindering van de stikstofdepositie. Het zorgt er hoogstens voor dat er feitelijk niet meer stikstofneerslag bijkomt. Alleen het intrekken van ruimte die daadwerkelijk in gebruik is zorgt voor een verlaging, maar dat is (nog) ingewikkelder.

Verweer tegen intrekkingsverzoeken
Toch denkt de provincie met het intrekken van latente ruimte een goed instrument in handen te hebben. "De huidige realiteit is dat we intrekkingsverzoeken krijgen. Die kunnen we alleen pareren als we met passende maatregelen verdere verslechtering van de natuur kunnen voorkomen", zegt de ambtenaar. "Maar dat is geen 100% zekerheid."

Het intrekkingsbeleid werd al genoemd in het bestuursakkoord dat ruim een jaar geleden werd gepresenteerd. Daar werd door onder andere de Brabantse Milieufederatie toen al positief op gereageerd. "BMF roept de overheid al langer op om ongebruikte stikstofrechten automatisch te laten vervallen of na een bepaalde periode actief in te trekken. "Als eerste én minst ingrijpende stap in het oplossen van de stikstofcrisis. Dat is immers veel goedkoper dan uitkopen, zoals het Rijk voorstelt."

Brabant is de eerste provincie in Nederland die actief aanstuurt op het intrekken van latente ruimte. Volgens een woordvoerder is er door Brabant wel aan andere provincies gevraagd om samen op te trekken, maar daar was geen behoefte aan. Op 13 december worden de -verder uitgewerkte- plannen van het college besproken in de vergadering van Provinciale Staten.