Omgevingsdiensten zijn verantwoordelijk voor vergunningverlening, toezicht en handhaving van bedrijven. Ze controleren bijvoorbeeld de naleving van milieuregels bij bedrijven die werken met gevaarlijke stoffen, zoals in Moerdijk. Ook zien ze toe op lozingen van pfas, het saneren van asbest en de milieuregels in de bouw en de agrarische sector.

Maar slagen ze er wel in dit goed te doen? We keken naar de meest recente evaluaties van de drie Brabantse omgevingsdiensten. Aan de hand van 28 criteria wordt gekeken of alles goed functioneert.

In onze provincie voldoet alleen de Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant aan alle criteria, aldus een extern bureau in augustus. Datzelfde bureau zag in april twee verbeterpunten bij de Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant. De Omgevingsdienst Brabant-Noord huurt geen extern bureau in, maar evalueert zichzelf. Dat gebeurde voor het laatst in 2021. De dienst voldeed toen duidelijk niet aan alle eisen, er waren zeven verbeterpunten.

Volgens milieuchemicus Chiel Jonker van de Universiteit Utrecht is het belangrijk deze signalen serieus te nemen. Want niet voldoen aan de criteria is niet zonder risico’s: “Als een omgevingsdienst niet voldoet kan er vanalles misgaan. Een verkeerd afgegeven vergunning kan leiden tot gevaarlijke stoffen die geloosd worden, of erger”, aldus Jonker.

Daarnaast wijst hij erop dat bedrijven die gecontroleerd worden door de omgevingsdienst misbruik van de situatie zouden kunnen maken. “De industrie is niet gek, die mensen weten dit.”

Maar worden de signalen wel serieus genomen? Wat opvalt is dat dik drie jaar later niet bekend is wat er met de punten uit 2021 is gebeurd. In de jaarstukken van 2022 valt te lezen: 'We streven ernaar om binnen afzienbare tijd te voldoen aan de kwaliteitscriteria'. Maar welke criteria precies en hoe het ervoor staat blijft onduidelijk.

Ook zijn er sinds 2021 geen evaluatieverslagen meer gepubliceerd. In 2023 is er volgens de dienst wel een evaluatie geweest, maar hier zijn geen documenten van. Het gaat namelijk om een 'niet-schriftelijke evaluatie door de managers’, zo laat de omgevingsdienst desgevraagd weten. Op vragen van Omroep Brabant hoe de zaken er nu, in 2024, voorstaan is het antwoord dat de conclusies uit 2021 nog steeds gelden. Dat beeld wordt bevestigd door de gemeente Maashorst, dat in haar jaarverslag van 2023 meldt dat alle zeven verbeterpunten nog steeds niet op orde zijn.

Waar in de documenten van Maashorst de verbeterpunten tenminste nog genoemd worden, spreekt de omgevingsdienst er zelf in zijn jaarverslag van 2023 niet over. 'Uit de actualisatie van 2023 is gebleken dat we voldeden', zo staat er vermeld.

Overigens is de dienst van mening dat er in 2021 ook weinig aan de hand was, de formulering ‘We voldoen aan de criteria, met enkele verbeterpunten’ komt vaak terug. Als een omgevingsdienst uit kan leggen waarom ze aan bepaalde punten niet voldoet, is het volgens de wet in orde. Milieuchemicus Jonker: “Zo ken ik er nog wel een paar, dit is heel vreemd. Als het toch niks uitmaakt, kun je de hele dienst ook wel opheffen.”

Zowel gemeenten als de provincie Noord-Brabant, als opdrachtgevers verantwoordelijk voor de omgevingsdienst, lijken zich geen zorgen te maken. De gemeenten die Omroep Brabant sprak verwijzen naar de jaarstukken waarin de omgevingsdienst aangeeft te voldoen, om vervolgens verbetering te beloven.

Hetzelfde geldt voor het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. In februari stuurde de omgevingsdienst een ‘zelftoets’ naar Den Haag met daarin hun goede voornemens. Ook hierin geen woord over de verbeterpunten die er al sinds 2021 liggen. Het was voor de minister voldoende.

Jonker zegt het vaker te zien bij politici. “Er is een probleem, maar politici willen het niet als een probleem zien omdat ze niet weten hoe ze het op moeten lossen. Of ze kunnen de risico’s niet overzien omdat ze zich er niet in verdiepen.” Jonker stoort zich aan die houding. “Ik word hier chagrijnig van, de boodschap is: ga maar rustig slapen, dan komt het allemaal wel goed. Maar zo werkt het niet.”

Begin 2025 moet er na vier jaar een nieuwe evaluatie verschijnen.

DIT VIND JE OOK INTERESSANT:

Chemicus vreest gevaar voor volksgezondheid vanwege minder milieucontroles