Gadverdamme! Welk beestje zit hier op het balkon? Frans Kapteijns weet raad

zaterdag om 09:30 • Aangepast maandag om 14:25
nl
Boswachter Frans Kapteijns deelt wekelijks zijn kennis van de natuur op de radio. Luisteraars kunnen vragen insturen via [email protected]. Dit keer in Stuifmail een volgezogen teek, een bruine rat in de hibiscus, een cholorotische brede wespenorchis en een prachtige gouden kever.
Profielfoto van Frans KapteijnsProfielfoto van Tom Berkers
Geschreven door

Iedere zondag is er ook een nieuwe aflevering van de Stuifmail-podcast. Beluister de podcast hier:

Wachten op privacy instellingen...

Wat voor beestje zat er 3 hoog achter op het balkon?
Paul Rötschke zag op 3 hoog achter op het balkon een beestje zitten en stuurde mij een foto. Bij het krijgen van de foto zag ik meteen dat het een teek was, volgezogen met bloed van een dier of mens. Hoe die teek daar op 3 hoog op een balkon is gekomen, is een grote vraag. Daarnaast vertelde Paul mij dat hij in ieder geval niet was gebeten door een teek. Het lastige van teken is, dat ze uren of dagen ongemerkt op een huid kunnen zitten en zich gedurende die tijd volzuigen met bloed. Over het algemeen is er niets aan de hand en zijn tekenbeten onschuldig. Snel verwijderen van teken op je huid is prioriteit nummer 1. Daarna de plek waar de beet gezet is in de gaten houden (ik zet altijd met stift een rondje rond de plek) is prioriteit nummer 2. Teken kunnen namelijk besmet zijn met de bacterie Borrelia burgdorferi en de ziekte van Lyme overdragen. Meer hierover lees je later in dit artikel.

Vanochtend tot verbazing in een Eindhovense tuin in de hibiscus een zwarte rat (foto: Liesje Smolders).
Vanochtend tot verbazing in een Eindhovense tuin in de hibiscus een zwarte rat (foto: Liesje Smolders).

Welk dier zit er in mijn hibiscus, is het een muis of een rat?
Liesje Smolders zag tot haar verbazing een muis of rat in de hibiscus zitten en ze vroeg dus af welk dier het was. Op de foto zie je een muisachtige met grote oren, grote kraalachtige oogjes en vermoedelijk een lange staart. Als je zo’n soort diertje ziet, heb je te maken met de familie van ware muizen. In de vorige zin heb ik dat type muisachtige omschreven en als aanvulling komt nog het volgende. In principe hebben ware muizen een vrij lange vacht en een langgerekte kop met een spitse snuit. Het zijn allemaal omnivoren en hebben dus een breed voedselpakket. De ware muis in de hibiscus van Liesje is een zwarte rat. Oorspronkelijk kwamen zwarte ratten voor in Zuid-Azië, maar ze zijn in de vroege middeleeuwen door de mens naar Europa gebracht. Zwarte ratten zijn uitstekende klimmers in tegenstelling tot de bruine ratten.

De roze brede wespenorchis (foto: Ronnie en Corrie Geraets).
De roze brede wespenorchis (foto: Ronnie en Corrie Geraets).

Tijdens een wandeling in het Hurkske in Boerdonk stond opnieuw een vreemde plant in dat gebied, wat is het?
Tijdens een wandeling eind mei, begin juni, in het Hurkske in Boerdonk kwamen Ronnie en Corrie Geraerts al enkele jaren een vreemde plant tegen. Ze stuurden mij een foto met de vraag om welke plant het gaat. De plant op de foto is een bijzondere plant en dus ook zeldzaam. Het is namelijk een misvorming van een brede wespenorchis. Brede wespenorchissen zijn er sowieso niet zoveel te vinden, maar deze variant dus beduidend minder. We noemen dit coloristische planten wat betekent dat ze geen chlorofyl bezitten. Planten bestaan uit diverse delen, maar vooral groene delen - het chlorofyl. Dit chlorofyl zorgt voor voedsel, want het vangt het zonlicht op en zet dat om in suikers, bruikbare energie.

Brede wespenorchis (foto: Ronnie en Corrie Geraets).
Brede wespenorchis (foto: Ronnie en Corrie Geraets).

Brede wespenorchissen, die dat niet hebben, worden in principe wit en we noemen ze dan albino brede wespenorchis. Nog vaker dan de witte vorm is de roze vorm te zien en wat zeldzamer de gele vorm. En zoals ook op de foto te zien is, komen deze drie kleurvarianten vaak niet in bloei. Daarnaast komen deze aparte vormen van de brede wespenorchis een paar jaar achter elkaar boven de grond, maar vaak ook niet. Tot slot van dit verhaal, de West-Europese orchideeënfamilie, waartoe de wespenorchis behoort, leeft in symbiose met een schimmel. Is die er niet, dan kunnen ze sowieso niet groeien. Maar of deze coloristische planten ontstaan door het gebrek aan samenwerking met een schimmel is een grote vraag. Wellicht is het "gewoon" een genetisch foutje.

Rups van de grote beer vlinder (foto: Jennifer Wouters).
Rups van de grote beer vlinder (foto: Jennifer Wouters).

Mooie rups gezien in Saarland, Duitsland, welke is het?
Jennifer Wouters zag in Saarland, in Duitsland, een zwarte, best wel grote rups met heel veel haren. Ze vroeg om welke rups het gaat. Volgens mij is het de rups van de grote beer vlinder. De rupsen daarvan hebben namelijk een bruinachtig zwart lichaam en hebben dichte haarborstels. Daarnaast hebben ze ook nog lange zwarte haren op de rug en op de flanken.

De grote beer vlinder (foto: Vlinderstichting).
De grote beer vlinder (foto: Vlinderstichting).

Vermoedelijk is de rups van Jennifer op weg om te gaan verpoppen en is deze rups als jonge rups de winter doorgekomen. Het volwassen dier (imago) kom je vanaf begin juni al tegen. Het zijn echte nachtvlinders, die laat in de nacht gaan vliegen. Heel bijzonder is hun gedrag bij verstoring, want dan laten ze hun fel gekleurde achtervleugels zien. Maar dat niet alleen. Bij zo’n verstoring spuiten ze ook een heldere gele vloeistof uit twee klieren vlak achter de kop.

Wat is de naam van de prachtige kever in de Oerse bossen?
Elvira Rombouts zag in de Oerse bossen een prachtige kever zitten, maakte een foto en ze wilde graag weten om welke kever het ging. Volgens mij is het de gedeukte gouden tor. Deze kever hoort thuis bij de familie bladsprietkevers, zoals ook de meikever en de mestkever. Gouden torren zijn goede vliegers en tevens goede bestuivers. Ze zijn namelijk dol op nectar en stuifmeel. Tijdens het zoeken van hun lievelingskostje, nemen ze het stuifmeel, waarmee ze op hun kop, snuit of poten bedekt raken, gemakkelijk mee van plant tot plant. De gedeukte gouden tor is koperkleurig. De larven leven in nesten van rode bosmieren, die er tegenwoordig weer veel zijn in Brabant. Daar eten ze de larven van mieren. Er heerst een constante, wat hogere temperatuur.

Voorkomen, verwijderen en testen van teken– Care Plus
Publicatie: 26 mrt 2012

Sander Janson, bekend van RTL Camping Life, legt uit hoe je een tekenbeet kunt voorkomen. En Sander vertelt je ook hoe je een teek goed moet verwijderen met een tekentang. Ben je toch gebeten? Sander laat zien hoe je een teek zelf kunt testen op de Borrelia bacterie of de ziekte van Lyme. Meer informatie kun je vinden op deze website.

Wachten op privacy instellingen...

Zondag volgt nog een aflevering van Stuifmail met tips en uitleg van Frans Kapteijns over alles wat bloeit, groeit en zoemt in de natuur. Natuurlijk is de boswachter dan ook te horen op de radio en is er een nieuwe aflevering van de Stuifmail-podcast.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.