BRABANT BEVRIJD

Bommenregen en massale luchtaanvallen bij Woensdrecht, offensief barst los

Vandaag om 07:00
nl
16 oktober 1944. De Canadezen gaan vol in de aanval in Woensdrecht. Met kanonnen, vliegtuigen, en tanks. Er zijn maar weinig plekken in Nederland in de Tweede Wereldoorlog waar zo veel granaten terecht komen, op zo’n klein oppervlak in zo’n korte tijd. Deze aanval is ook groter dan die van een paar dagen geleden.
Profielfoto van Willem-Jan Joachems
Geschreven door

In de herfst van 1944 werd het grootste deel van Brabant bevrijd. Er vielen veel slachtoffers en er ontstond grote schade. Op Omroep Brabant lees je dagelijks wat er precies tachtig jaar geleden gebeurde.

Aan het begin van de nacht zien Duitse waarnemers ongewone bewegingen in de Canadese gelederen. Ze roepen hun commandant Von der Heydte op die rond drie uur komt kijken.

Tegen half vier breekt ineens een oorverdovend lawaai uit. Vanuit de hele omgeving beginnen ineens en tegelijkertijd 168 kanonnen te vuren op Woensdrecht. In een gebied tussen 1 kilometer diep en 500 meter breed wordt alles vernietigd.

Terugtrekking
De Duitse para-commandant geeft meteen bevel aan zijn mannen om zich terug te trekken op een tweede linie, die loopt van de Rijzendeweg tot de Antwerpsestraatweg. De Wehrmacht-soldaten voorin die blijven in hun loopgraven wachten op wat komen gaat.

Het Canadese leger gaat om half vier, in het donker, vol in de aanval. Ze willen nu eindelijk de heuvel over en doorstoten naar Zeeland. Zo'n 225 man van de Royal Hamilton Light Infantry vormen de hoofdmacht en lopen de Onderstal op.

Bommentapijt
De doelwitten van de artillerie worden steeds verder naar voren verplaatst. Meteen achter de inslaande granaten volgen soldaten te voet. Ze volgen als het ware een tapijt van bommen, ook wel vuurwals genoemd. Zo’n dertig tanks ondersteunen de aanval of staan paraat.

In de granatenregen die een half uur duurt, sneuvelen Wehrmacht-soldaten in hun schuttersputjes. Of ze raken zo versuft door de herrie en het gedreun dat zo’n 70 mannen zich meteen overgeven, zonder verzet.

Terreinwinst
Geallieerde eenheden bereiken binnen een uur al het Marktje in Woensdrecht. Ook via de Bossestraat en Steenstraat rukken ze op. In de ochtendschemering zijn alle doelen bereikt.

Commandant Whitaker van de 'Hamiltons' verplaatst zijn hoofdkwartier vanuit Hoogerheide naar de Dorpsstraat in Woensdrecht. Er is weer terreinwinst.

De boerderij in de Dorpsstraat waar Whitaker zijn intrek nam (foto: Willem-Jan Joachems)
De boerderij in de Dorpsstraat waar Whitaker zijn intrek nam (foto: Willem-Jan Joachems)

Maar dan slaan de Duitsers terug. Het zijn de fallschirmjäger die in de tweede linie zaten. Eerst nog met man-tegen-man gevechten, met bajonet op het geweer. Vanaf tien uur stromen ze massaler toe.

Tientallen fallschirmjäger en een paar Stugs, rijdende kanonnen, trekken de Doelstraat in. Eenzelfde soort tegenaanval komt via de Steenstraat en het veld ernaast.

Pistool
De Duitsers lopen Canadese stellingen onder de voet en maken tientallen krijgsgevangenen. Canadese soldaten slaan op de vlucht. Maar ze lopen op de Nederheide recht op hun commandant Whitaker af die ze hoogstpersoonlijk met het pistool in de aanslag terugjaagt.

Gevechten golven heen en weer, met slachtoffers. Een Canadese majoor komt in het nauw. Hij slaagt erin om met een anti-tankwapen een 'Stug' uit te schakelen. Maar de Duitsers weten ook Canadese pantservoertuigen te treffen.

Wrak van een Canadese brencarrier in de Bossestraat na de strijd van 16 oktober 1944 (foto: archief)
Wrak van een Canadese brencarrier in de Bossestraat na de strijd van 16 oktober 1944 (foto: archief)

Op sommige plekken wordt het kritiek. Aan het begin van de middag dreigt het veroverde en ‘bevrijde’ kruispunt in de Bossestraat te vallen.

Slachting
De Canadezen vragen wanhopig om vuur op eigen linies en zoeken dekking.

Zo'n 70 kanonnen bulderen. Duizenden kilo's aan gloeiende metaalsplinters richten een slachting aan onder de Duitse para’s. Onder de Canadezen zijn slechts vier gewonden.

Wraak
Verderop in de straat nemen boze Duitsers wraak. Ze zien twee mannen praten met de Canadezen, pakken ze op en schieten ze dood, zonder pardon. En ze gooien een handgranaat in een kelder bij een 84-jarige vrouw.

Bombardementen
Wat dan volgt is de grootste reeks luchtaanvallen tijdens de slag om Woensdrecht. 46 jachtvliegtuigen met Noorse vliegers komen te hulp. Even later volgt nog een aanvalsgolf van 35 Spitfires.

Ze bombarderen Duitse doelwitten op de Nederheide, Doelstraat maar ook Villa Mattemburgh en de steenfabriek op Korteven. Zo’n 22.000 kilo aan vliegtuigbommen werpen ze af.

Geallieerde luchtfoto van Woensdrecht oktober 1944 met Duitse stellingen ten noorden van de dorpskom(foto: archief)
Geallieerde luchtfoto van Woensdrecht oktober 1944 met Duitse stellingen ten noorden van de dorpskom(foto: archief)

Tel daarbij op de ongeveer 12.000 granaten die worden afgeschoten op deze dag dan is de hoeveelheid op zo’n klein gebied extreem hoog.

Na de slag trekt de Canadese legerleiding de conclusie dat vooral de artillerie voorkwam dat de Canadese grondtroepen werden teruggedreven, of nog erger.

Veel slachtoffers
Deze dag zou bekend worden als ‘Black Monday’, voor het regiment van de 'Hamiltons'. Een dag vol verliezen, met zeker 21 doden, bijna 150 gewonden en ook vermisten en krijgsgevangenen.

Aan de Duitse kant zijn de verliezen vergelijkbaar, 75 man alleen al aan Fallschirmjager-soldaten. Maar ook Wehrmachtsoldaten. Precieze cijfers ontbreken. De honderden mannen die het wel overleefden zijn uitgeput.

Van een bevrijding van Woensdrecht is nog geen sprake. De Canadese linies eindigen nu halverwege in de Dorpsstraat, bij het plein. De noordelijke kant van de heuvel wemelt nog van de ingegraven Duitsers en die weigeren op te geven, ook niet na vandaag.

Verwoestingen in Woensdrecht na de strijd van 16 oktober 1944 (foto: archief)
Verwoestingen in Woensdrecht na de strijd van 16 oktober 1944 (foto: archief)

Omroep Brabant staat uitgebreid stil bij tachtig jaar vrijheid. Kijk op onze themapagina Brabant Bevrijd voor alle artikelen en uitzendingen.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.