BRABANT BEVRIJD

'Wapenstilstand' bij Woensdrecht, toch doden door ‘snipers' en pech

Vandaag om 07:00 • Aangepast vandaag om 08:21
nl
17 oktober 1944. De grote Canadese doorbraak bij Woensdrecht blijft uit. Er is een patstelling ontstaan. Het lijkt zelfs alsof er een soort wapenstilstand ontstaat. Toch wordt er van tijd tot tijd op elkaar geschoten, met doden en gewonden tot gevolg.
Profielfoto van Willem-Jan Joachems
Geschreven door

In de herfst van 1944 werd het grootste deel van Brabant bevrijd. Er vielen veel slachtoffers en er ontstond grote schade. Op Omroep Brabant lees je dagelijks wat er precies tachtig jaar geleden gebeurde.

Woensdrecht en omgeving waren een dag eerder het toneel van een complete veldslag. Man-tegen-man-gevechten, tanks en infanterie die stellingen aanvallen, artilleriebombardementen en luchtaanvallen. Op deze dag lijkt de rust teruggekeerd. Maar schijn bedriegt.

Infiltratie
Net zoals alle dagen op de Brabantse Wal in deze periode, begint deze dag ook gespannen. De Canadezen zijn gewend dat Duitse soldaten in het donker door de linies proberen te sluipen: infiltratie. Daarom wordt soms ineens geschoten of een lichtfakkel afgeschoten zodat de glooiende heuvel met al zijn loopgraven wordt verlicht.

Zo nu en is er mortiervuur. En er zijn schotenwisselingen in de zwaarbevochten Doelstraat en de Steenstraat. Vriend en vijand moeten oppassen voor sluipschutters die door de velden en ruïnes kruipen.

'Friendly fire'
Ongelukken zijn er dagelijks. In het donker, in stromende regen en harde wind gaat het mis bij de Groene Papegaai. Daar loopt een Canadese soldaat. Plots doemen schimmen op. Hij denkt dat hij tegenover de vijand staat en opent het vuur. Maar het zijn zijn kameraden.

Er vallen diverse gewonden, eentje overlijdt. Het is Edward Laturnus, 21 jaar. Zijn broer Andrew was 23 en zat bij de luchtmacht. Hij kwam in mei 1944 om het leven. Ze worden thuis in Canada overleefd door zeven zussen en vier broers.

Edward (links) sneuvelde bij Huijbergen en broer Andrew als piloot (foto: archief)
Edward (links) sneuvelde bij Huijbergen en broer Andrew als piloot (foto: archief)

Bij een van die incidenten met een vijandelijke ‘sniper’ sneuvelt een Canadese sergeant-majoor. Een tank gaat meteen op zoek naar de dader en bestookt een schuttersput. Als de Canadezen gaan kijken, vinden ze zeven dode Duitsers.

Kerktoren
Er zijn vermoedens dat er een Duitse waarnemer zit verstopt in de kerktoren van Huijbergen. Om het zekere voor het onzekere te nemen gaan de Canadezen de toren bombarderen. Typhoons duiken op de toren. Maar de bommen missen allemaal doel.

De Canadezen besluiten sommige Duitse frontlinies onder constant vuur te houden, zoals bij Zandfort, dicht bij het vliegveld. Doel is om tegenaanvallen in de kiem te smoren.

Noordrand van Hoogerheide, nu vredig, toen hoofdlinie van de Duitsers (foto: Willem-Jan Joachems)
Noordrand van Hoogerheide, nu vredig, toen hoofdlinie van de Duitsers (foto: Willem-Jan Joachems)

Grote aanvallen en tegenaanvallen blijven uit op deze dag. Toch vallen er vandaag in de Canadese gelederen toch nog zeker 15 doden. Ook aan Duitse kant zijn er verliezen.

Personele problemen
De Canadese linies rond Woensdrecht zijn dun bezet. Nieuwe aanvallen zijn te gevaarlijk met zo weinig manschappen. De geallieerden hebben te weinig gevechtskracht om het verschil te kunnen maken.

Het is wachten op versterking. Vandaag arriveren 39 nieuwe manschappen. Slechts eentje heeft gevechtservaring. Ook de Duitsers krijgen versterkingen maar mondjesmaat.

Patstelling
Het is alsof de strijdende partijen elkaar in balans houden. Niemand krijgt overwicht. In het Canadese kamp leidt dat tot zorgen. De oorzaak is onderbezetting, te weinig getrainde mankracht en onvoldoende reserve. Verder zijn velen de uitputting nabij.

Commandanten klagen erover maar de strijd gaat door. De mannen moeten nu proberen op adem te komen.

Ruïnes
Woensdrecht en Hoogerheide zijn grotendeels verwoest. De markante middeleeuwse stompe toren van Woensdrecht, waarvan het hoogste punt overal bovenuit stak, is weggeschoten. In naburige dorpen zoals Huijbergen is de kerk zwaar beschadigd en staan ook overal ruïnes.

Het front is hier tot stilstand gekomen.

Beide torens van Woensdrecht, voor de slag in oktober 1944 (foto: archief)
Beide torens van Woensdrecht, voor de slag in oktober 1944 (foto: archief)

Overloon en 'Bloedbeek'
Net zo moeizaam is de situatie in het oosten van Brabant. Britse troepen vechten in het Brabants-Limburgse grensgebied, tussen Overloon en Venray.

Het modderige terrein en de Loobeek bemoeilijken de opmars. Volgens de overlevering kleurde de Limburgse beek rood van het bloed en heet de Loobeek sindsdien: Bloedbeek.

Frontlijn bevriest
De geallieerden krijgen wat meer greep op het gebied en boeken terreinwinst. Zo staat de Britse 3e Divisie bij Venray en kan het een dag later het Limburgse dorp bevrijden. De Amerikanen van de 7e Pantser Divisie hebben een bruggenhoofd over het kanaal tussen Deurne en Venray en daarmee de hoofdweg in handen.

Maar vooral Venray, ligt nog lang onder vuur, met grote aantallen burgerslachtoffers tot gevolg. De frontlijn hier komt voor lange tijd stil te liggen, hij bevriest als het ware.

Schotten
Operaties in de Brabants-Limburgse regio hebben minder prioriteit. Het geallieerde opperbevel besluit daarom een van de divisies uit de linie te halen. De 15e Schotse divisie moet vanuit De Peel naar het westen. De divisie van generaal Barber is nodig voor de opmars bij Tilburg.

De geallieerde en Duitse ogen zijn nu gericht op West-Brabant en Zeeland. Het is het begin van een reeks grote verplaatsingen, verschuivingen en versterkingen aan het front. En daarmee de opmaat naar een nieuw groot offensief.

Omroep Brabant staat uitgebreid stil bij tachtig jaar vrijheid. Kijk op onze themapagina Brabant Bevrijd voor alle artikelen en uitzendingen.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.