Een gebochelde man met een karakteristieke kop, een lange baard en een aap op z’n schouder. Zo zag menig Kempenaar de apenboer al fietsend voorbijkomen in de jaren zestig. Iedereen kende deze bijzondere verschijning. En anders rook je hem wel, want wassen deed hij zich nauwelijks.

Aan de Heikesestraat in Vessem groeide hij uit tot een ware paradijsvogel. De apenboer creëerde daar op zijn stukje natuur van een halve hectare zijn eigen hof van Eden. Een toeristische attractie: wonend in een oude touringcar, tussen rommel, knuffels en samen met allerhande beesten, waaronder zijn geliefde apen.

Sjef had een eigenwijs karakter, kampte met verzamelwoede, was moeilijk te sturen en duldde geen autoriteit. “Hij was tegen de overheid, hij ageerde tegen alles wat los en vast zat.” Maar hij had ook een zachte kant, was vrijgevig en dol op kinderen. Zo verstopte hij jarenlang met Pasen paaseieren in zijn bos voor alle kinderen in Vessem. Zijn grote droom was een eigen kinderboerderij, maar alle grootse plannen ten spijt: het lukte hem niet.

Sjef stond niet te springen om media-aandacht. Een enkeling liet hij toe, onder wie Jan. Hij interviewde de apenboer in 1998 voor een regionaal weekblad. Een jaar later mocht Jack Spijkerman het perceel met camera betreden.

De verschijning is hem altijd blijven fascineren. “Hij had als textielfabrikant twintig man in dienst, hoe is hij dan uiteindelijk zo geworden?”, vroeg Jan zich af. Hij deed voor zijn boek tweeënhalf jaar onderzoek, sprak meer dan honderd mensen en vond onder meer de inmiddels overleden zus van Sjef, Hanny. “Het proces was een grote reeks van ontdekkingen en yes-momentjes. Ieder gesprek dat ik had, leverde succes op.”

Zo ontdekte hij bijvoorbeeld dat Sjef ondanks zijn penetrante geur overal welkom was. “Hij kreeg overal koffie maar wel onder voorwaarden: hij kreeg een krant onder zijn kont en op ieder adres had hij een eigen kopje waaruit hij moest drinken. Als de aap bij Sjef op z’n schouder zat, pieste hij wel eens recht in z’n hemd. Dat liet Sjef zo, hij ging ’s avonds echt niet onder de douche.”

Wat was de reden dat iedereen hem mocht? “Omdat het Sjef was: een aimabele, rustige man. Hij woonde wel alleen, maar hij kon niet alleen zijn. Hij had een enorm netwerk in Vessem en omstreken.” Al waren er ook Kempenaren die zijn reservaat liever meden. Want hij hield er een roedel honden die niet te temmen was: “Zijn perceel aan de Heikesestraat werd een angstplek, verschillende mensen zijn er gebeten door zijn honden. Die zijn uiteindelijk geruimd.”

Het is een van de vele tegenslagen in het leven van de apenboer. Tegenslagen die het karakter van Sjef van Dun hebben getekend, meent Smulders. Bij zijn geboorte kampte zijn moeder met psychische klachten en zijn grote liefde Anneke werd ziek waardoor ze niet konden trouwen. Hij bleef haar naam noemen tot zijn dood. Dat zijn geliefde apen voor zijn ogen omkwamen bij een brand in zijn touringcar in 1972 zorgde voor veel verdriet. Hij kon de tragedie geen plekje geven.

In 2002 stierf hij in verzorgingstehuis Groenendaal in Vessem. Tot die dag zagen Kempenaren hem geregeld voorbij fietsen en streek hij nog vaak neer bij zijn paradijsje aan de Heikesestraat.

Sjef leefde zonder kompas, schrijft Jan in zijn boek. “Hij heeft het leven over zich heen laten komen.”

Wie interesse heeft in het boek 'Van textielfabrikant tot apenboer', kan per e-mail contact opnemen met Jan Smulders.