BRABANT BEVRIJD

Duizenden soldaten maken zich gereed voor aanval, stilte voor de storm

19 oktober om 07:00 • Aangepast 1 november om 02:08
nl
19 oktober 1944. Achter het front werken de geallieerden aan een doorbraak in Brabant. Alleen een massale aanval over een breed front kan het verschil maken. Duizenden soldaten begeven zich naar hun startposities. Tanks stellen zich op in de hele streek, van Antwerpen tot onder Breda. D-day voor Brabant is aanstaande.
Profielfoto van Willem-Jan Joachems
Geschreven door

In de herfst van 1944 werd het grootste deel van Brabant bevrijd. Er vielen veel slachtoffers en er ontstond grote schade. Op Omroep Brabant lees je dagelijks wat er precies tachtig jaar geleden gebeurde.

De voorbije weken hebben de Duitsers zich overal hevig verzet. Van de Veghelse bossen en Peelmoerassen tot aan de zandduinen bij Eerde en nu weer de heuvel van Woensdrecht.

En iedere keer opnieuw lopen de bevrijders vast in versperringen, loopgraven, kraters in de weg en mijnenvelden. En felle tegenaanvallen. De geallieerden zijn het meer dan zat. Daarom willen ze het over een andere boeg gooien. Een groot offensief is in aantocht.

Churchill-tanks op het slagveld, noordwest-Europa najaar 1944 (foto: archief LAC)
Churchill-tanks op het slagveld, noordwest-Europa najaar 1944 (foto: archief LAC)

Zeker 160.000 geallieerde soldaten worden klaargestoomd voor de klus. Een multi-nationale troepenmacht met vooral Canadezen, Polen, Amerikanen en Britten gaat de aanval op zich nemen. Maar ook de Prinses Irene Brigade met Nederlanders doet mee.

Hergroeperen
Vrachtwagens en andere voertuigen verplaatsen zich in lange kolonnes over de wegen in de Belgisch-Nederlandse grensstreek. Alles op de juiste plek krijgen is een enorme logistieke klus.

De eenheden die de voorbije weken oostwaarts trokken, richting Venlo, moeten nu een complete draai maken, naar het westen. In tegenovergestelde richting.

'Pheasant'
Ze vormen een troepenmacht die vanuit de al bevrijde gebieden tussen Grave en Best moet oprukken richting 's-Hertogenbosch. En daarna westwaarts over Tilburg naar Breda. Dit is Operatie Pheasant.

'Suitcase'
In de grensstreek boven Antwerpen is de andere grote operatie: Suitcase. Hier is de route noordwaarts, richting Hollands Diep.

In deze sector zijn nieuwe divisies aangekomen en nog onderweg. De 4e Canadese Infanterie Divisie ligt al in het Belgische Brasschaat. De 49e Divisie van de ‘Polar Bears’ ernaast, bij Brecht. De Schotse 52e ‘Lowland’ Division ondersteunt de Canadese eenheden onder Zeeuws-Vlaanderen.

En er komt nog meer aan. Want onderweg vanuit Normandië is de 104e Amerikaanse ‘Timberwolf’ Infanterie Divisie, richting Zundert.

Sergeant Rylaasden en luitenant Pearson van Queens Own Cameron Highlanders bekijken kaart in Brasschaat 9 oktober 1944(foto : archief LAC)
Sergeant Rylaasden en luitenant Pearson van Queens Own Cameron Highlanders bekijken kaart in Brasschaat 9 oktober 1944(foto : archief LAC)

De speerpunten van 'Suitcase' zijn om te beginnen de Belgische grensplaats Essen en het aangrenzende Wouwse Plantage. Doel is om de vijandelijke lijnen af te snijden en de Duitsers bij Woensdrecht in de flank aan te vallen.

Troepenmacht
Zeker 160.000 geallieerde soldaten staan klaar voor het offensief in Brabant. Tegenover de bevrijders staan minstens 65.000 Duitse soldaten.

In militaire termen zijn dat 12 divisies tegen 6 Duitse. Maar wel met de opmerking dat niet alle divisies op sterkte zijn in deze periode. Dat geldt voor beide kanten.

Kanonnen
De geallieerden zijn in veel opzichten in het voordeel. Ze hebben 2000 kanonnen. De Duitsers hebben tien keer minder artillerie: zo’n 200 kanonnen.

De geallieerden hebben ook bijna 900 tanks. De Duitsers hebben in deze periode geen enkele tank meer in Brabant. Ze hebben nog wel rijdend anti-tankgeschut in de vorm van 60 'Stugs' en enkele 'Jagdpanthers' . Dat zijn wel effectieve kanonnen, zo bleek de voorbije weken.

'Tankers' van de Fort Garry Horse bij Hoogerheide oktober 1944 (foto: archief LAC)
'Tankers' van de Fort Garry Horse bij Hoogerheide oktober 1944 (foto: archief LAC)

In het luchtruim hebben de geallieerden volledig overwicht. Jachtvliegtuigen en bommenwerpers zijn dichtbij en direct oproepbaar. De Duitsers hebben geen luchtsteun. Maar vliegen kan niet altijd, het is weersafhankelijk: bij mist heb je er niks aan.

Tactiek
In alle opzichten staan de Duitsers er slechter voor. Dan is het wel opmerkelijk dat ze er steeds maar weer in slagen om aanvallen af te slaan. Hun vertragingstactiek lijkt te werken. Maar in de Duitse gelederen stapelen de problemen zich op.

Gebrekkige bevoorrading, weinig nieuwe manschappen. Soms komen versterkingen, zoals in deze periode de Volksgrenadier Division die naar Tilburg reist. Dat zijn geïmproviseerde eenheden van ongetrainde jongens en mannen die sinds de zomer de Heimat moeten helpen verdedigen.

Ondanks de succesjes in het tegenhouden van de bevrijders kijken de Duitsers vooruit. Een massale terugtrekking over Maas en Waal is voorbereid. Maar zover is het nog niet.

Korporaal Arnold van de Queens Own, 9 oktober 1944 Brasschaat (foto: archief LAC)
Korporaal Arnold van de Queens Own, 9 oktober 1944 Brasschaat (foto: archief LAC)

Omroep Brabant staat uitgebreid stil bij tachtig jaar vrijheid. Kijk op onze themapagina Brabant Bevrijd voor alle artikelen en uitzendingen.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.