BRABANT BEVRIJD

Aanval op Den Bosch begint, met kanonnen in de nacht

Vandaag om 07:00 • Aangepast vandaag om 09:05
nl
22 oktober 1944. Na de aanval richting West-Brabant, start nu ook een groot offensief bij Den Bosch. Het Britse Tweede Leger wil de provinciehoofdstad in handen krijgen. Vier divisies met ondersteunende pantserbrigades worden ingezet voor operatie ‘Pheasant.’ Alles werpen ze in de strijd, van vlammenwerpers tot vliegtuigen.
Profielfoto van Willem-Jan Joachems
Geschreven door

In de herfst van 1944 werd het grootste deel van Brabant bevrijd. Er vielen veel slachtoffers en er ontstond grote schade. Op Omroep Brabant lees je dagelijks wat er precies tachtig jaar geleden gebeurde.

Het begint al vroeg in de nacht. Drie uur lang beschieten kanonnen Duitse stellingen bij Den Bosch. Als het nog steeds donker is, om half vijf, komen de geallieerde grondtroepen in beweging.

Het is de voorhoede van de 53e Welsh Division die oprukt naar Den Bosch. Een brigade rukt op ten noorden van de spoorlijn tussen Den Bosch en Nijmegen. Een andere brigade gaat vanuit Geffen richting Nuland. De 'Desert Rats' van de 7e Britse Pantserdivisie komen vanuit Heeswijk in actie, ook richting de hoofdstad.

Britse Crocodile-vlammenwerper bestookt Duitsers ten oosten van Den Bosch (foto: bioscoopnieuws Pathe)
Britse Crocodile-vlammenwerper bestookt Duitsers ten oosten van Den Bosch (foto: bioscoopnieuws Pathe)

In de loop van de ochtend volgen luchtaanvallen op Duitse stellingen en hoofdkwartieren. Toestellen van vliegveld Volkel bombarderen Duitse posities in onder meer Boxtel en Berlicum.

Fout
Typhoons van vliegveld Eindhoven bombarderen het Duitse hoofdkwartier in het Hinthamerpark. Dat denken ze althans. Want de toestellen zitten verkeerd, mede door bewolking. De bommen vallen in de Graafsewijk.

Een van de Typhoons wordt vermoedelijk geraakt door flak, Duitse luchtafweergeschut, en crasht met bommen en al in rijtjeshuizen van de Abeelenstraat. Zo’n 30 mensen komen om het leven.

Ruines na het bombardement in de Abeelenstraat in Den Bosch 22 oktober 1944 (foto: archief)
Ruines na het bombardement in de Abeelenstraat in Den Bosch 22 oktober 1944 (foto: archief)

Het drama in de Bossche woonwijk ontgaat de geallieerden waarschijnlijk. Grondtroepen die onderweg zijn naar Den Bosch focussen vooral op hun opmars. In de loop van de middag stuiten de Britten bij Kruistraat op een mijnenveld en valt de aanval stil, in afwachting van de genie.

Vier divisies doen mee aan de aanval. De Welsh Division en Desert Rats. Bij Schijndel ligt de 51e Highland Division. Die moet richting Sint-Michielsgestel. En iets zuidelijker, staat de 15th Scottish Division klaar voor de opmars naar Boxtel en Tilburg.

Zwakke vijand
Ze staan tegenover een verzwakte vijand, de 712e Divisie van generaal Friedrich-Wilhelm Neumann (1889-1975). De meeste en sterkste troepen liggen vooral bij Woensdrecht.

Nu met dit tweede offensief dat losbarst nemen de zorgen toe bij generaal Von Zangen. Hij leidt het 15e Duitse leger in Brabant. Omsingeling dreigt voor hem. De generaal moet keuzes maken en troepen gaan verschuiven.

Gustav-Adolf von Zangen generaal van het 15e Duitse leger (foto: archief)
Gustav-Adolf von Zangen generaal van het 15e Duitse leger (foto: archief)

Den Bosch wordt vandaag nog niet bereikt. Nuland wel. Het is voor het eerst in een paar weken tijd dat er in Brabant weer een dorp wordt bevrijd. Maar bijna niemand ervaart dat zo. Nuland is verlaten en verwoest omdat het wekenlang in niemandsland onder vuur lag.

Bioscoopbezoekers in Engeland kunnen zien hoe de strijd verloopt in de korte reportage: 'Hammering at Hertogenbosch'

Wachten op privacy instellingen...

De Operaties Pheasant en Suitcase moeten er voor zorgen dat Duitsers verdwijnen uit Brabant. Prioriteit is de opening van de haven van Antwerpen.

Levend verbrand
Operatie Suitcase verloopt voorspoedig. Maar onder Wernhout voeren de Duitsers weer een tegenaanval uit om Wuustwezel te heroveren.

In de ochtendschemering zijn er artilleriebeschietingen. Churchilltanks, Jagdpanthers en Sturmgeschutze raken in gevecht in een klein gebied.

Het ene na het andere voertuig wordt vernietigd. Bemanningen verbranden levend en infanteristen vechten met elkaar een helse strijd uit. Er vallen meer dan honderd doden. De Duitse tegenaanval is weer mislukt.

Embleem 34e Britse Tankbrigade, in gevecht onder Wernhout oktober 1944 (foto: internet)
Embleem 34e Britse Tankbrigade, in gevecht onder Wernhout oktober 1944 (foto: internet)

Verderop in de grensstreek voeren de Canadezen een verrassingsaanval uit op Essen. In de nacht en vroege ochtend bevrijden ze de grensplaats onder Nispen. Honderden krijgsgevangenen pakken ze op.

Een belangrijke weg komt nu in zicht: de weg naar Wouwse Plantage. Die geeft toegang tot het strategische Woensdrecht.

Hulp uit Amerika
Als de Britten Essen innemen, start bij Woensdrecht een artilleriebarrage. Na dagenlange rust proberen de Canadezen weer een doorbraak te forceren richting Korteven. Maar opnieuw loopt de aanval loopt snel vast in taai Duits verzet. Toch is er een beetje terreinwinst.

In de regio arriveert versterking. Het is de 104th 'Timberwolf' Infantry Division. 15.000 Amerikanen. Ze zijn de Atlantische Oceaan overgevaren en op 7 september in de Normandische havenstad Cherbourg aangekomen. Vandaag vestigen ze hun hoofdkwartier in Oostmalle, dicht bij de Polar Bears. En niet ver van de grens. Zonder frontervaring maar gereed voor de strijd.

Een uniform van een Amerikaanse soldaat van de Timberwolf Divisie (foto: Erik Peeters)
Een uniform van een Amerikaanse soldaat van de Timberwolf Divisie (foto: Erik Peeters)

Omroep Brabant staat uitgebreid stil bij tachtig jaar vrijheid. Kijk op onze themapagina Brabant Bevrijd voor alle artikelen en uitzendingen.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.