Als het nog donker in de vroege ochtend van deze 24e regent het granaten in Den Bosch. Geallieerden kanonnen bestoken massaal de stad. Tienduizenden granaten ontploffen, wel 50.000 wordt later gezegd. Veel inwoners overleven de regen van granaten niet.

Verwoestingen
De Duitse posities, het hoofdkwartier en de verbindingen in het Hinthamerpark zijn het voornaamste doelwit en worden verwoest.

Zelfs de dienstwagen – een luxe Opel- van commandant Neumann wordt doorzeefd met granaatscherven. De generaal moet teruglopen naar de binnenstad.

De artilleriebeschietingen gaat samen met een nachtelijke verrassingsaanval van de Britten. Langs het spoor rukken ze op. Ze nemen daarbij de terugtrekkende Duitsers onder vuur op de Graafseweg.

Ook commandant Neumann kan maar net ontkomen. De chaos is compleet: alle Duitse communicatielijnen zijn verwoest.

De geallieerden willen snel in Den Bosch het kanaal oversteken. Alle bruggen zijn opgeblazen door de bezetter, alleen bij De Citadel is de brug over de Dieze nog intact.

Strijd om brug
De Britten krijgen de brug snel in handen en rijden er over heen. Maar de Duitsers sturen vanaf de Veemarkthallen mobiele kanonnen op ze af: 'Stugs'. Die dringen de bevrijders terug over de brug maar ze worden hun beurt weer verjaagd door Brits anti-tankvuur.

De Duitsers schuiven vervolgens mijnen op de brug. Daarna zoeken ze dekking en schieten ze van een afstandje op de mijnen. Zo vliegt de Diezebrug de lucht in en is oversteken onmogelijk.

Op meer plekken komen de Duitsers in het nauw en loopt het maar net goed voor ze af. Het hoofdkwartier van het 15e Duitse leger in Dordrecht is doelwit van een grote geallieerde luchtaanval.

Generaal Von Zangen en zijn staf die de operaties in Brabant leiden, zitten veilig in bunkers. Maar toch sneuvelen 15 militairen en zo’n 70 buurtbewoners.

Schotten in Best
Bij Liempde en Boxtel rukken de Engelsen ook voorspoedig op. Ze krijgen vanuit het zuiden steun van de Schotse troepen die ook Boxtel bereiken. Best, waar de frontlinie na Market Garden meer dan een maand ‘bevroor’ is verlaten.

Het dorp kan zonder veel moeite worden bevrijd door de 15th Scottish Division. Ze zijn de vierde divisie in de regio die oprukt nu. Een deel bevrijdt Boxtel, het andere deel bevrijdt Oirschot en Moergestel, richting Tilburg.

Strijd om Mariabaan
Net als bij Den Bosch gaan de Canadezen ook midden in de nacht in de aanval bij Wouwse Plantage. Eerst met een fikse artilleriebeschieting met duizenden granaten.

Daarna in het schijnsel van koplampen, zo snel mogelijk en om zich heen schietend over de onverharde Mariabaan, zigzaggend langs bomkraters. Tussen boerderijen door die in lichterlaaie staan.

Sergeant 'Moe'
Na een tijdje strandt alles in zwaar vijandelijk vuur. Zeker twee tanks worden uitgeschakeld. De 25-jarige Canadese sergeant Samuel Mozes Hurwitz leidt de tankcolonne. 'Moe' Hurwitz is al meermalen onderscheiden.

Hij bereikt het kruispunt met de Schouwenbaan. Daar schakelt een fallschirmjäger met een panzerfaust (een 'bazooka') zijn tank uit. Sergeant Hurwitz raakt gewond door rondvliegende kogels en de Duitsers nemen hem gevangen.

Oorlogsheld
Zijn maten en zijn familie in Canada zullen hem nooit meer terugzien. Samuel overlijdt een paar dagen later in een Duits ziekenhuis in Dordrecht aan zijn verwondingen. Canadese kranten melden zijn dood en noemen hem een oorlogsheld.

De 24e is een slechte dag bij Wouwse Plantage. Ook flankaanvallen bij Nispen mislukken. De strijd kost vandaag alleen al vele tientallen levens.

Vijand verdwenen
Dat is een ander verhaal bij Huijbergen. Canadese patrouilles zien geen spoor van de vijand meer. De bezetters hebben zich teruggetrokken. De bewoners die er nog zijn kunnen de kelders uit. Huijbergen is bevrijd maar tegen een hoge prijs want zowat het hele dorp is platgebombardeerd. Zelfs wegen zijn verwoest.

Ook bij Woensdrecht is de vijand verdwenen. De Canadezen bevrijden eindelijk Hoogerheide en Woensdrecht. Later op de dag volgt Korteven, het doelwit van meer dan twee weken geleden.

Doorbraak
De Duitse militairen zijn in stilte teruggetrokken. Maar ze zitten nog vlakbij, op het hoger gelegen Lindonk, ten noorden van Woensdrecht. En ze vormen nog steeds een bedreiging want ze kunnen vanaf daar de Zeeuwseweg onder vuur nemen.

Maar de Canadezen kunnen eindelijk doorstoten. Ze draaien bij Woensdrecht linksaf Zeeland in. Traag, door de mijnenvelden. De doorbraak is er.

Omroep Brabant staat uitgebreid stil bij tachtig jaar vrijheid. Kijk op onze themapagina Brabant Bevrijd voor alle artikelen en uitzendingen.