De Polen rukken op vanuit Bavel, Dorst en IJpelaar. Een open gebied dat in 1944 nog uit weilanden en landweggetjes bestaat. Ze krijgen controle over de wijk het Ginneken.

Koffie
Als ze aan de rand van Breda komen bij de Molengrachtstraat worden ze volgens de overlevering begroet door buurtbewoners met koffie. Ook de bevrijders Franciszek Kowalski en Alfons Jaranowski staan op straat met Frans van Lierop, 16 jaar. Maar dan slaat plots een Duitse granaat in en die maakt een einde aan hun leven.

Dan komt het bericht dat de Duitsers terug zijn gekeerd in Dorst. De aanval op Breda wordt stilgelegd. In Dorst wordt even hevig gevochten maar de strijd is snel beslist want de vijand is een stuk zwakker.

Boomstammen
De Polen trekken de stad in. Bruggen over de singels en Aa of Weerijs zijn verwoest. Daarom wordt geïmproviseerd met boomstammen en er komen noodbruggen.

Onderweg raken ze slaags met losse groepen Duitsers en sluipschutters. Poolse artillerie komt nog in actie langs de singels. Duitsers bestoken het Van Coothplein. Een sterke verzetshaard zit bij het Sint Ignatiusziekenhuis maar verdwijnt.

Over verschillende routes rijden de Poolse tanks en gevechtswagens door de stad. Een deel gaat via de Ginnekenstraat, de Grote Markt op. Aan het einde van de middag is ook het stationsgebied bevrijd.

De Polen breiden hun controle uit. De Britse genie legt noodbruggen. Soms word nog geschoten.

Kasteel
De bevrijding van Breda verloopt zonder grote verwoestingen. Kasteel, kerken en kloosters blijven bijna allemaal gespaard. Zo vernielen de Duitsers nog wel de toren van de Driesprongkerk. Er sneuvelen zeker 40 Polen en evenveel inwoners.

Andere geallieerde eenheden zitten ook in het gebied. Zoals Amerikanen in Rijsbergen. De Timberwolves bevrijden Sprundel en bereiken Etten.

Pastoor
Streekbewoners merken dat ze in de vuurlinie komen, zoals ook de 75-jarige pastoor Petrus Bastiaansen in Sint Willebrord. Hij wordt getroffen door Duitse granaatscherven en is snel dood. Volgens het ene verhaal ging hij even naar zijn bijenkasten kijken en volgens het andere zou hij biddend door de pastorietuin hebben gewandeld.

Tankaanval
Bij Roosendaal breken hevige gevechten uit bij de buurtschappen Vinkenbroek en Boeiink, net boven de spoorlijn. 128 kanonnen beschieten Duitse posities.

Misschien wel tien Duitse Sturmgeschütze -‘Stugs’- zijn daar actief en beschieten Britse tanks. In een kwartier tijd schakelen de ‘Stugs’ negen Britse tanks uit. Er vallen talloze slachtoffers. De 'Stugs' kunnen ontkomen naar Kruisland.

Gezin dood
Geallieerden vliegtuigen geven luchtsteun. Acht Britse vliegtuigen bombarderen de elektriciteitscentrale in Roosendaal en een Duits stafkwartier. In de Nispensestraat wordt een heel gezin getroffen. Vader, moeder en vijf kinderen; allemaal dood.

Bij Fijnaart gebeurt iets vergelijkbaars. Poolse piloten zien een Duitse kolonne. Ze doorzeven de voertuigen. Maar de Duitsers ontsnappen. Een vader en dochter op de Molenstraat worden wel getroffen.

Pa was nog over zijn dochter gaan liggen om haar te beschermen maar overlijdt. Duitse ambulancebroeders ontfermen zich over het kind en brengen haar nog naar het ziekenhuis in Oudenbosch; daar sterft het meisje een dag later.

Donkere gangen
In Bergen op Zoom proberen de Canadezen vanaf de nacht turfvaart De Zoom over te steken. Bij de spoorlijn belanden ze in fabriekscomplexen. In een doolhof van donkere gangen en achter machines raken ze slaags met de Duitsers.

De gevechten duren uren en gaan ook overdag door met tanks en pantserwagens. 32 Canadezen en 20 Duitsers sneuvelen.

Nieuwe linies
Resterende Duitsers gaan naar hun laatste verdedigingslinie in West-Brabant. Bij Welberg, langs de rivieren Mark en Dintel. Onderweg blazen ze de kerktoren van Lepelstraat op.

Uit Kruisland vertrekt Kampfgruppe Chill die wekenlang en succesvol de bevrijders wist tegen te houden.

Rust
De Duitsers worden niet achtervolgd. De medische commandant van het Canadese leger eist 48 uur rust voor alle manschappen. De indruk is dat de Duitsers verslagen zijn. Maar dat blijkt een grote misrekening.

Alle troepen boven Tilburg wijken uit achter de Maas. Via de Keizersveerse brug en met veerboten bij Capelse Veer. Ze moeten wegwezen, want de geallieerden naderen razendsnel.

Angst in de Peel
De geallieerde ogen zijn intussen ook gericht op de Peel. Daar is de Amerikaanse linie doorbroken door een fikse Duitse troepenmacht die Meijel bezet. Neerkant en Liessel zijn de volgende dorpen die in Duitse handen vallen. De Schotten uit Tilburg komen te hulp.

Het hoofdkwartier van het Tweede Britse leger in Helmond wordt uit voorzorg ontruimd. Generaal Dempsey gaat naar Geldrop. Ze houden rekening met escalatie.

Omroep Brabant staat uitgebreid stil bij tachtig jaar vrijheid. Kijk op onze themapagina Brabant Bevrijd voor alle artikelen en uitzendingen.