Inwoners van Heusden horen de geallieerden naderen. De bevrijders zijn het Drongelens kanaal overgestoken en rukken snel op.

Zo’n 200 inwoners zoeken hun toevlucht in de schuilkelder van het stadhuis aan de Pelsestraat. De Duitsers weten dat. Toch zetten ze de plannen door om de torens in het stadje te vernietigen met een lading springstof.

Schokgolf
Midden in de nacht van 4 op 5 november om twee uur gaat een schokgolf door het stadje. De Duitsers blazen de toren van de gereformeerde kerk op. Er vallen geen slachtoffers.

Twintig minuten later moet de toren van het oude stadhuis eraan geloven. Puin stort op het stadhuis. De kelder bezwijkt onder het enorme gewicht en bijna iedereen wordt verpletterd.

Ellende
134 mannen, vrouwen en kinderen sterven door deze oorlogsmisdaad. Het jongste slachtoffer is een baby van een paar maanden, het oudste slachtoffer: 86 jaar. Als de bevrijders Heusden binnen trekken treffen ze een ontredderd stadje aan in puin en vol ellende.

De Duitsers trekken zich terug over de Maas. Als ze brug bij Heusden over zijn blazen ze die ook op. De belangrijke verbinding over de Maas is een van de laatste tussen bezet en bevrijd gebied.

Boten
De Duitsers evacueren in het donker ook vanuit de haven van Dintelsas. Fallschirmjäger stappen aan boord bij de Kriegsmarine. De geallieerden merken dat snel. Britse artillerie bij Stampersgat neemt ze onder vuur. De Duitsers breken de evacuatie af. De boten die al weg varen brengen ruim 700 militairen naar de overkant. De hele dag bestookt de Britse artillerie de haven van Dintelsas.

In West-Brabant worden de geallieerde luchtaanvallen hervat. Opnieuw nemen vliegtuigen Duitse doelen en de Duitsers zelf onder vuur in en rond Dinteloord, Klundert en Blauwe Sluis.

Bij Dinteloord gaat het bijna mis. De bevrijders zitten al in het dorp. Als de vliegtuigen willen gaan bombarderen worden ze gewaarschuwd met lichtkogels om de aanval af te breken.

De geallieerden krijgen controle over Fijnaart. Maar de Duitsers blokkeren nog wel de weg naar Willemstad. Ze voeren zelfs een tegenaanval uit op de dijk bij Oudemolen, met een mobiel kanon als ondersteuning. Ook hier willen ze tijd winnen voor de evacuaties.

Die zijn overal bezig, zoals in Noordschans bij Klundert waar roeiboten met militairen de haven verlaten.

Oever
De Amerikanen bereiken in de middag van 5 november rond vieren de Roode Vaart waar nu industrieterrein Moerdijk ligt. Ze staan aan de oever van het Hollandsch Diep. Het Duits front is in tweeën gesplitst. Zevenbergen wordt ook bevrijd.

De commandant van de Timberwolves, generaal Terry Allen de La Mesa, krijgt het bericht dat hij dringend nodig is in Duitsland, bij Aken. Hun missie is hier volbracht.

Zijn divisie heeft een korte maar hevige rol gehad. De opmars van Wuustwezel tot aan Standdaarbuiten kostte zeker 60 van zijn mannen het leven. De strijd bij Standdaarbuiten was nog erger en kostte ruim 100 Amerikaanse soldaten het leven.

Moerdijkbruggen
Rondom Made maken de Polen terreinwinst. Ze bevrijden Geertruidenberg en Hooge Zwaluwe. Maar de vijand zit dichtbij, langs de spoorlijn bij Zevenbergschen Hoek. Ze dekken de Moerdijkbruggen.

Daarover wordt de zware Duitse artillerie teruggetrokken uit Brabant. Twee steunpunten of 'bruggenhoofden' blijven over: Willemstad en Moerdijk.

Beloning
Het felle Duitse verzet is bijna ten einde in Brabant. Het komt voor een groot deel voor rekening van generaal Gustav-Adolf von Zangen (1892-1964). Die wordt ervoor beloond door Adolf Hitler zelf.

Dat gebeurt op het afgelegen hoofdkwartier van Hitler in Oost-Pruisen, de Wolfsschanze, nu Polen. Von Zangen was daar in de zomer van 1944 al een tijdje te gast. De nazi-leider had in juli 1944 een aanslag overleefd en wilde toen zijn hoge officieren dicht bij hem hebben om te zien hoe loyaal ze waren.

Hitler beloont hem met de Eikenloof-medaille. Voor de doortastende manier waarop de generaal de terugtrekking van Normandië naar Zeeland en Brabant omzette in een verdediging.

Dit ondanks de zware verliezen die zijn 15e leger leed langs de kust, al terugtrekkend het noorden: 85.000 Duitse soldaten die krijgsgevangen werden gemaakt, de 10.000 slachtoffers, van wie een kwart sneuvelde. Steunpunten aan de Franse kust die hij verloor en nu ook Zeeland en Brabant, bijna dan.

DIT VIND JE OOK INTERESSANT

Trudies vader was EHBO'er tijdens Heusdense Stadhuisramp (1944) 'Hij liet er nooit veel over los'

Riek van Alphen verloor vier zonen toen de Duitsers het stadhuis in Heusden opbliezen

Omroep Brabant staat uitgebreid stil bij tachtig jaar vrijheid. Kijk op onze themapagina Brabant Bevrijd voor alle artikelen en uitzendingen.