250 inwoners zitten gevangen in het dorp, in kelders. Een groepje kloosterzusters heeft een dag eerder geprobeerd het dorp uit te komen maar werd tegengehouden door de Duitsers.

Explosies
Na een nachtje bij bewoners van de Steenweg besluiten ze terug te keren naar de dorpskom. Het is geen moment stil. Explosies klinken onafgebroken.

“In alle vroegte verlaten we onze keldertjes en langs de uitgebrande huizen en de ruïne van het klooster trekken we over de verwoeste weg naar de kerkgewelven. ‘t is er koud en donker en modderig maar we voelen ons er veilig.” Dat schrijft een anonieme kloosterzuster in haar dagboek.

'Tronie uit de hel'
De vrouwen zijn er veilig, maar de mannen niet. Een Duitser ‘met een tronie uit de hel’ komt drie jongemannen ophalen. Ze moeten bomen omzagen voor een wegversperring tweehonderd meter buiten het dorp. De pastoor zit ook in de kelder en zegent hen. De jongemannen worden omhelsd door ouders en familie en meegenomen door de Duitse soldaten voor de gedwongen arbeid.

Beton
Buiten het dorp op de Steenweg en de grote weg Rotterdam-Breda proberen de Polen door te breken: letterlijk. Er is maar één mogelijkheid om dit laatste Duitse bolwerk in Brabant uit te schakelen: dwars door de betonnen muren heen breken.

Al een dag lang zijn Poolse tanks aan het schieten op die twee meter dikke betonnen versperring. 2500 pantser-doorborende granaten zijn er nu afgevuurd. De muren verbrokkelen langzaam.

De muur op de grote weg die het dichtst bij de bruggen staat, bezwijkt als eerste. Nu zijn de gaten groot genoeg om er doorheen te rijden.

Mijn
De eindaanval op Moerdijk kan kort na het middaguur op deze 8e november van start gaan. Een artilleriebarrage van tien regimenten ondersteunt de oprukkende Polen. Maar al meteen rijdt de voorste tank op een mijn. Het gevaarte verspert de weg en moet worden weggesleept.

De tweede tank wordt vermoedelijk geraakt door een Duitse anti-tankgranaat en ontploft. De aanval wordt stopgezet.

Bunkers
Intussen boekt een andere Poolse eenheid verderop terreinwinst. De Jagers van Podhale breken door bij station Lage Zwaluwe. Ze gaan richting de restanten van de spoorbrug.

Daar raken ze in gevecht met de Duitsers in de bunkers, aan de voet van de bruggen. De Polen zien in de avondschemering dat de Duitsers boten sturen vanuit Dordrecht. Die beschieten ze.

Kameraden
De Kriegsmarine slaagt erin om toch nog wat mannen op te pikken. Maar niet iedereen. Ze varen terug naar Dordrecht en krijgen daar de wind van voren van hun commandant: niemand blijft achter.

Dus moeten ze terug om hun kameraden op te halen, terug naar Brabant, de donkere nacht in. Het einde van het bruggenhoofd is een kwestie van uren.

In Brabant kennen de Duitsers geen overgave. Dat gebeurt wel in Zeeland. De commandant van de troepen Wilhelm Daser capituleerde al en nu leggen de laatste Duitsers op Walcheren hun wapens neer. De Slag om de Schelde is voorbij.

Troepenverplaatsing
Nu de Duitse dreiging razendsnel afneemt in Brabant en Zeeland nemen de geallieerden maatregelen. Er volgt een enorme troepenverplaatsing. Want de frontlijn is nu de Maas met het Hollandsch Diep. Die zijn een barrière. Een Duitse terugkeer is onwaarschijnlijk, zeker zonder bruggen.

De geallieerde troepen zijn elders hard nodig, voor de opmars richting Hitler-Duitsland. Vandaag verplaatsen zo’n 40.000 soldaten.

Zo gaan de Polar Bears naar de Peel. Daar is het front bij Venlo nog steeds een probleem. De Amerikanen gaan naar Aken. Ook de Canadezen trekken weg. Een deel gaat naar posities aan de Maas, een deel naar Nijmegen. De aflossing is onderweg. De Polen hebben nog een taak te volbrengen: Moerdijk bevrijden.

Omroep Brabant staat uitgebreid stil bij tachtig jaar vrijheid. Kijk op onze themapagina Brabant Bevrijd voor alle artikelen en uitzendingen.