Invasieve exoten zoals de reuzenberenklauw maar ook de Amerikaanse waternavel, de Amerikaanse rivierkreeft en de zonnebaars; boswachter Frans Kapteijns ziet ze het liefst zo snel mogelijk vertrekken. “Deze soorten verjagen de inheemse planten en dieren. Ze hebben hier geen natuurlijke vijanden, ze worden niet opgegeten. Beken groeien dicht, andere planten hebben geen kans om te groeien want ze krijgen geen licht, de biodiversiteit gaat achteruit. Dit moeten we niet willen”, zegt Frans.

De exoten zijn hier gekomen doordat mensen ze hebben meegenomen vanuit verre landen. Soms bewust, ook vaak onbewust. Maar met grote gevolgen. “Neem bijvoorbeeld Landgoed de Utrecht bij Hilvarenbeek. Dat staat helemaal vol met Japanse duizendknopen, ze overwoekeren alles en zijn bijna niet te bestrijden.”

De natuur heeft het al zwaar door klimaatveranderingen. De afgelopen jaren zijn de bossen en de heide geplaagd door heel veel droogte. Tussen 2018 en 2022 is het heel warm geweest. Daardoor is de grondwaterstand heel erg gedaald en zijn mineralen uit de bovenlaag verdwenen. Veel bomen en planten zoals de zomereik en beuk gingen dood. Zonnedauw en klokjesgentiaan konden daardoor niet overleven. Het gentiaanblauwtje, een vlinder die afhankelijk is van de klokjesgentiaan heeft het daardoor heel moeilijk.

De planten die het wel gered hebben, kregen het afgelopen jaar juist heel veel water over zich heen. Zoveel water dat de wortels het niet konden verwerken. Frans verwacht daarom dat als de temperatuur blijft stijgen sommige soorten zoals de zomereik en de beuk de komende jaren in Nederland zullen uitsterven.

Klapzand
De grond in Brabant bestaat voor een groot deel uit zandgrond. Het wordt ook wel klapzand genoemd, dat betekent dat er geen klap in zit. “Het is arme grond, arm aan mineralen en dat maakt het voor de planten extra lastig hier,” zegt Frans. “Bovendien hebben we in Brabant ook last van uitstoot van gassen door verkeer, landbouw en fabrieken.”

Brabant is een provincie met veel inwoners, bedrijvigheid, verkeersbewegingen én de hoogste veedichtheid van Nederland. De stikstofuitstoot die dat met zich meebrengt, zet de Brabantse natuur onder druk. De provincie probeert daar wat aan te doen, maar voor Frans is het niet genoeg. Hij vindt dat gemeenten en de inwoners zelf meer kunnen doen.

Hoopvol
“Ik heb grote zorgen, maar ik zie ook dat steeds meer mensen bewust boodschappen gaan doen en meer ruimte geven aan groen. Ik zie mensen tegels wippen, regenpijpen afkoppelen en water opvangen. Dat is allemaal van belang want droogte en hittestress wordt de komende jaren alleen maar een groter probleem in gemeentes, de bossen, op de heide maar ook in de parken.”

Daarnaast hoopt Frans op meer bewustwording rondom invasieve exoten, zodat die niet in de natuur terechtkomen. “De bossen in Brabant zijn prachtig en die moeten we behouden. Ik loop daar nog steeds met een vrolijke noot doorheen. Ik ben een optimist en ik heb nog steeds het idee dat het ons gaat lukken als Brabanders.”

Boswachter Frans Kapteijns geeft op 12 november een lezing in Hilvarenbeek bij Vereniging Natuur en Milieu over lokale invasieve exoten.