Angst onder Eindhovense Joden: 'Tientallen meldingen gekregen'
De universiteit bevestigt dat er in het afgelopen jaar meerdere gesprekken zijn geweest met vertegenwoordigers uit de Joodse gemeenschap. Daarin zijn meldingen van gevoelens van onveiligheid en incidenten besproken. Ook voorzitter Max Loewenstein van de Joodse Gemeente Brabant onderschrijft de angstgevoelens die leven.
‘Wie gaat hier iets aan doen?’”
De gebeurtenissen in Amsterdam hebben volgens raadslid Ritmeester bij Joden in Eindhoven diepe indruk gemaakt. “Velen durven niet meer alleen over straat”, zegt Ritmeester. “Ik krijg van heel veel andere Joodse Eindhovenaren te horen dat de angst bij ze groeit en dat de zorgen toenemen. Niet alleen over wat er gebeurde de afgelopen week in Amsterdam na de wedstrijd tussen Ajax en Maccabi Tel Aviv toen Joodse supporters werden belaagd en achternagezeten, maar ook de discussie daarna. Het gevoel van: ‘Wie gaat hier iets aan doen?’”
Volgens Ritmeester zijn Joden in Eindhoven bang. “Ze durven er niet openlijk voor uit te komen dat ze Joods zijn. Laat staan met symbolen rond te lopen zoals een keppeltje of een Davidster. Mensen voelen zich simpelweg niet veilig, ook niet in Eindhoven.”
Ook zijn eigen familie meldde zich bij hem. “De eerste vraag die ik vanuit mijn familie kreeg was of ik mijn social media niet op privé moet gaan zetten. Dat klinkt heel klein, maar het is heel groot voor mij.”
“Mijn familie is normaal nooit bang. Zij zijn helemaal niet bezig met de Joodse identiteit. Ik heb heel veel plekken bezocht, ook conflictgebieden. Nu ik iets opener ben over mijn eigen Joodse achtergrond, beginnen de zorgen bij hen toe te nemen. Wat voor impact gaat dit op jou hebben?”
Angst onder synagogebezoekers
Max Loewenstein is voorzitter van de Joodse Gemeente Brabant. Zo'n driehonderd mensen zijn hieraan verbonden. Ze komen samen in de synagoge in Eindhoven. Ook volgens Loewenstein zijn de spanningen in Eindhoven de laatste week toegenomen.
"Vooral studenten en expats uit Israël zijn bang. Dat begon na 7 oktober vorig jaar, de dag dat Hamas vanuit Gaza Israël aanviel. Mensen wilden daarna geen keppeltje meer dragen of andere uiterlijke kenmerken. Op een gegeven moment ga je over naar de normale modus en als er dan zoiets gebeurt zoals dit, dan gaan mensen meteen in de stressmodus. Trauma's komen weer boven."
De synagoge in Eindhoven is nu een stuk leger. "Na de rellen van vorige week durven mensen niet naar de synagoge te komen. We hebben contact met de overheden, politie en gemeente. Er is extra aandacht en toch komen er niet zoveel als normaal omdat mensen toch angst hebben." Of de synagoge extra wordt beveiligd, wil hij niet zeggen.
Volgens raadslid Ritmeester zijn er incidenten in het onderwijs geweest, zoals antisemitische leuzen op de muur van een toilet van een hbo-opleiding. Ook bij de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) waren incidenten. “Daar zijn veel studenten van Joodse afkomst. Die hebben te maken met intimiderende situaties. Soms zelfs bedreigingen. In uitzonderlijke gevallen zelfs fysieke situaties. Het gebeurt hier ook, daar moeten mensen zich wel bewust van zijn.”
"Ik voel mij niet veilig genoeg om mijzelf te zijn."
“We hadden bij de TU een praatsessie georganiseerd met de bedoeling studenten dichter bij elkaar te brengen. Een student heeft zich uitgelaten dat hij Joods is. Hij loopt naar buiten en ziet dat zijn fiets in een boom hangt. Een andere Joodse jongen op de TU wordt de bosjes ingeduwd. Of iemand loopt langs en laat een explosiegeluid horen.”
Volgens Ritmeester klinken de incidenten op zichzelf misschien klein. "Maar het is een opeenstapeling van. Door alles wat er gebeurt, heeft het een grote impact op de mensen zelf. Mensen voelen zich simpelweg niet veilig, ook niet in Eindhoven."
Eerder dit jaar waren er studentenprotesten tegen de oorlog in Gaza. Ook kwam er een tentenkampje op het terrein van de TU/e. Pro-Palestijnse demonstranten hesen op de campus van de TU in Eindhoven de Palestijnse vlag.
Een Joodse student (*) van de TU/e vertelt anoniem. "Ik durf geen keppel meer te dragen. Ik doe het gewoon niet meer. Ik voel me niet veilig meer.” Een andere Joodse student (*) zegt: "Ik voel mij niet veilig genoeg om mijzelf te zijn. Als ik iemand niet ken, vertel ik niet waar ik vandaan kom. Je wilt geen risico lopen."
Bij de TU volgden gesprekken met Joodse vertegenwoordigers en het bestuur. De universiteit laat weten dat er ook gesprekken met andere vertegenwoordigers zijn geweest. "Tegelijkertijd is het goed te weten dat we ook meer gesprekken hebben gehad over gevoelde spanningen en veiligheid. Met vertegenwoordigers van onder andere de Iraanse en Palestijnse gemeenschap. We zijn ons er terdege van bewust en nemen dit heel serieus", zo laat woordvoerder Ivo Jongsma weten.
"Er is een groeiende groep die verhardt."
Sinds dat het conflict in het Midden-Oosten vorig jaar escaleerde, houdt raadslid Ritmeester samen met fractiegenoot en moslim Murat Karatas zogeheten ‘dialoogsessies’ in Eindhoven. Samen bezoeken ze scholen en maatschappelijke organisaties om mensen met verschillende achtergronden en opvattingen bij elkaar brengen.
Steeds vaker worden deze bijeenkomsten door de school of organisatie afgezegd. “Uit angst. Er is een groeiende groep die verhardt in hun opvattingen en zegt geen behoefte te hebben aan dialoog. Velen zijn zich aan het ingraven. Ze merken bij middelbare scholieren dat extreme opvattingen aan het toenemen zijn.”
“De angst begint te groeien en dat is zorgwekkend. De angst dat het hier ook uit de hand kan lopen. Ik heb geen signalen, maar je bent er wel bang voor. Je ziet dat de meningen verharden”, uit Ritmeester zijn zorgen.
Die signalen heeft de gemeente ook niet, zo laat een woordvoerder van de gemeente Eindhoven weten. Volgens de woordvoerder staan ze in nauw contact met de verschillende gemeenschappen en partners in de stad. “Dat hebben we afgelopen weekend na de ongeregeldheden in Amsterdam ook gedaan.”
(*)De namen van de studenten zijn bij de redactie bekend.