EenVandaag onderzocht redenen waarom mensen bewust kinderloos blijven. De meest genoemde reden om niet aan kinderen te beginnen is dat mensen hun vrijheid niet willen opgeven of omdat ze niets met kinderen hebben. Anderen zijn bang genetische aandoeningen over te geven. Maar ook de huidige situatie in de wereld wordt vaak genoemd als reden om geen kinderen te willen. "Ik gun het een kind niet om in deze wereld op te groeien", laat een deelnemer van het onderzoek weten.

Socioloog Katya Ivanova van Tilburg University ziet de afgelopen jaren meer aandacht voor het wel of niet willen van kinderen. "Vooral in de media is er steeds meer aandacht voor jongvolwassenen die hun beslissing om geen kinderen te krijgen koppelen aan wereldwijde zorgen over klimaatverandering en de toekomst van de mensheid." Wat alleen niet met zekerheid te zeggen is, is of de mensen die deze zorgen uiten uiteindelijk ook geen kinderen krijgen. Dat verband wordt meestal niet onderzocht.

Ivanova deed onderzoek naar de rol van 'maatschappelijk pessimisme' bij de kinderwens van mensen. "Voor zover ik weet, zijn er momenteel twee studies die een verband bevestigen. Dus hogere zorgen om het milieu - of hoger maatschappelijk pessimisme - hangen samen met een lagere kans om ouder te worden. De effecten zijn niet groot. Wat betekent dat andere factoren waarschijnlijk een grotere rol spelen bij de beslissing om wel of geen kinderen te krijgen, maar de relatie is er wel."

Maar de wereld is er toch veel beter aan toe dan honderd jaar geleden?
Is bewust kinderloos blijven echt iets van deze tijd, of speelt het al langer (en is het nu misschien zichtbaarder)? De wereld verandert en gaat in veel aspecten ook de goede richting op. Waarom kiezen mensen er dan juist nu voor om omwille van de wereldproblematiek geen kinderen te krijgen, want de wereld is er toch veel beter aan toe dan honderd jaar geleden?

Objectief gezien is dat waar. Als we kijken naar bijvoorbeeld de levensverwachting van mensen en wereldwijde armoedecijfers, kan je zeggen dat het er in de wereld beter aan toe gaat. Al wordt de discussie wel anders als we kijken naar klimaatverandering, beaamt ook Ivanova. "Maar tegelijkertijd moeten we ons realiseren dat we tegenwoordig veel meer keuzevrijheid hebben als het gaat om de kinderwens dan een eeuw geleden."

"Het gebruik van anticonceptie is in Nederland wijdverspreid en het is steeds meer geaccepteerd om ervoor te kiezen geen kinderen te krijgen. En ook heel belangrijk, de waarden van mensen veranderen. Met andere woorden, het ideaal van 'huisje, boompje, beestje' is niet langer een must. Het is eerder 'een van de opties' geworden."

Of er daadwerkelijk een verschil is tussen vroeger en nu, in waarom mensen kinderloos blijven, valt niet te zeggen. In vroegere studies gaven mensen ook al redenen als 'overbevolking, milieuvervuiling en/of kernbewapening' aan om niet aan kinderen te beginnen. Maar er is destijds geen onderzoek gedaan naar hoeveel mensen dit als reden gaven. Het valt dus niet te zeggen of het er meer of minder zijn dan nu.

Wat wel kan is dat we ons tegenwoordig steeds bewuster zijn van maatschappelijke kwesties en uitdagingen, door sociale media. "Zijn wereldwijde 'dreigingen' écht toegenomen, of worden we alleen constant gebombardeerd met negatieve berichten? Er is enig bewijs dat een toename van het aantal negatieve economische nieuwsberichten negatief samenhangt met de kinderwens", aldus Ivanova.