We hebben het niet direct in de gaten, maar we ademen dagelijks lucht in waar verontreinigende stoffen inzitten, zoals stikstofdioxide en fijnstof. In alle Brabantse regio’s zijn wegverkeer en houtstook grote bronnen van luchtverontreiniging. In West-Brabant speelt industrie een grote rol en in Noordoost- en Zuidoost-Brabant is landbouw een belangrijke bron.

“Brabant is een drukke provincie met veel bedrijvigheid, waar al deze functies bij elkaar komen. Luchtkwaliteit is een complex vraagstuk”, zegt Jacqueline Heerkens, coördinator milieuspecialisten van de provincie Noord-Brabant.

“We leven in Brabant ongeveer negen maanden korter door luchtverontreiniging, voor de rest van Nederland ligt dat gemiddeld op acht maanden. Het Rijk, de provincie en inmiddels ruim de helft van de Brabantse gemeenten hebben zich daarom aangesloten bij het landelijke Schone Lucht Akkoord (SLA). Hierin staan afspraken om de lucht in Nederland schoner en gezonder te maken.”

Centraal in het akkoord, dat in 2020 is gesloten, staan themagroepen, zoals mobiliteit. landbouw en binnenvaart en havens. Yvette Nason, regiocontactpersoon Noord-Brabant (SLA) namens het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, geeft enkele voorbeelden van de ruim zevenhonderd maatregelen die de provincie en deelnemende Brabantse gemeenten nemen.

“Brabantse gemeenten nemen bijvoorbeeld maatregelen op het gebied van mobiliteit. Zo kunnen straks alleen nog vrachtwagens en bestelbussen die geen schadelijke stoffen uitstoten de zero-emissiezone van Tilburg en Eindhoven in.”

Intelligente stoplichten
In Breda hoeven vrachtwagenchauffeurs die via hun boordcomputer contact maken met intelligente stoplichten minder vaak te stoppen voor rood licht. Dat scheelt brandstof en CO2-uitstoot.

En om ervoor te zorgen dat meer automobilisten sneller overstappen op de elektrische auto, zorgt de provincie voor een goed netwerk van openbare laadpalen. “Ook legt de provincie samen met gemeenten snelfietsroutes aan. Een ander voorbeeld is houtstook. Zo wil Eindhoven snel een verbod op houtstook instellen als het windstil is.” Voor landbouw gaat het bijvoorbeeld om minder uitstoot van stallen.

Uit de landelijke voortgangsrapportage van het RIVM blijkt dat het voor Brabant mogelijk is om in 2030 een gezondheidswinst te bereiken van 49 procent ten opzichte van 2016. Dan leven we in 2030 niet negen maanden korter door luchtverontreiniging, maar ruim viereneenhalve maand.

Dan moet wel al het vastgestelde en voorgenomen rijksbeleid en het SLA-beleid worden uitgevoerd. Ter vergelijk: voor heel Nederland gaat het levensduurverlies van gemiddeld ruim acht maanden in 2016 naar ruim vier maanden in 2030 bij uitvoering van het vastgestelde en SLA-beleid. Heerkens: “Als we de inspanning allemaal leveren, kunnen de we luchtkwaliteit flink verbeteren.”

Walstroom
“We hebben al successen behaald”, gaat ze verder. “Moerdijk legt met subsidie vanuit het Schone Lucht Akkoord walstroom aan, dat is aansluiting op het elektriciteitsnet van de wal. Schepen liggen tijdens het laden en lossen aan de kade. Voorheen werd energie opgewekt door een generator. Met walstroom is de uitstoot van stikstofoxiden en fijnstof minder.”

Snuffelfiets
Om de lucht schoner te krijgen en mensen meer bewust te maken, betrekt het akkoord ook inwoners. Nason: “Zo bedacht Stichting GLOBE Nederland de snuffelfiets. Met een sensor op het stuur meten bijvoorbeeld leerlingen uit Etten-Leur tijdens hun fietstocht naar school de fijnstof in de lucht.”

Mensen thuis kunnen ook wat doen. “Lukt het om de kinderen op de fiets naar school te brengen of de trein te nemen?” zegt Ruben Hovestad, beleidsmedewerker luchtkwaliteit van provincie Noord-Brabant. “Burgers kunnen een aanvraag doen om via één van onze roulerende meetstations de luchtkwaliteit te meten.”

Zo heeft een meetstation in Engelen een aantal maanden ammoniak, stikstofdioxide en fijnstof gemeten. Dat dorp ligt nabij de A59 enkele industrieterreinen. Heerkens besluit: “Als een miljoen Brabanders kleine stapjes zetten, komen we ver. Het gaat om de lucht die wij allemaal inademen.”