Binnen een jaar is het aantal mbo-studenten met bijna tweeduizend jongeren teruggelopen. En die achteruitgang is eigenlijk al sinds 2020 gaande. Daardoor bungelen grote personeelstekorten in de bouw, zorg, onderwijs en technieksector boven ons hoofd. Het zorgde ervoor dat onderwijsminister Dijkgraaf een jaar geleden havisten en vwo'ers opriep om een mbo-opleiding te kiezen, zonder succes. "Er is nog altijd een hoger-is-beter-mentaliteit", zegt brancheorganisatie de MBO Raad daarover.

Dat klinkt Mabel bekend in de oren. Van huis uit groeide ze op tussen de kappers, slagers en schilders. "Ik heb een hele praktische familie, maar ik was een van de eersten die met haar hoofd wilde werken. Bij wie het klikte om door te gaan studeren." Dus ging ze na haar vmbo door naar een mbo-school in Utrecht, waar ze ook journalistiek aanbieden. Een 'associate degree', met als doel om door te stromen naar het hbo. "Toen nog zonder studenten-ov of studiefinanciering, want daar had je als mbo'er geen recht op."

De opleiding beviel goed. Mabel deed wat ze graag wilde doen en werkte aan haar ambities. "Maar al snel merkte ik dat ik, buiten de opleiding om, minder positieve reacties kreeg. Mensen verwachtten dat ik dom of ongemotiveerd zou zijn. Ik had een vriendje op het hbo, waarbij niemand van zijn familie of vrienden ook op het mbo zat. 'Er zijn toch ook wel leuke meisjes op het hbo?', vroegen ze hem. Extreem pijnlijk."

Mabel hoort het bij bijbaantjes, op feestjes, bij verjaardagen en tijdens stages. Ze gaat zich verstoppen en let extra op haar woorden als iemand vraagt wat ze studeert. "Ik ben me dommer gaan voelen dan dat ik ben."

Toen ze doorgroeide naar het hbo dook de bewijsdrang verder op. "Daar heb ik me suf gewerkt, ik mocht van mezelf niet verzwakken", vertelt ze. "Ik ben eigenlijk te dom hiervoor, dus ik moet wel harder werken", zei ze tegen zichzelf. "Ik was gaan geloven dat ik dom was, zelfs toen ik uiteindelijk naar de universiteit kon en wilde."

"Je hoeft je aan ons niet meer te bewijzen, we weten dat je slim bent", reageerden haar ouders daarop. "Dat emotioneerde me. Die bewijsdrang was nog steeds onderdeel van mijn motivatie. Een zeker soort status. Pas toen ik met anderen, die hetzelfde pad bewandelden, hierover ging praten, viel het op zijn plek." Ze kwam erachter dat het een diepgeworteld stereotype van de prestatiemaatschappij is. En dat het je zelfbeeld vertekent.

"Ons schoolsysteem is hiërarchisch, in plaats van dat het naast elkaar bestaat. In Nederland staat het onder, in plaats van naast elkaar", zegt Mabel erover. "Het voelt als iets waar je naar moet streven, als je 'onderaan' begint. Alsof je van een gigantische achterstand komt op het vmbo of mbo. Het voelt als klappen voor een mank hondje."

En daar is de Tilburgse klaar mee. Na haar filosofiemaster besloot ze zélf terug naar het mbo te gaan. Voor de klas, dit keer. "Vroeger had ik dit te min gevonden, maar het voelde als een logische stap. Ik wil mijn studenten een hart onder de riem steken, ze gehoord en gezien laten voelen en ze laten zien wat voor waardevolle toevoeging ze kunnen zijn. Laat je niet uit het veld slaan en laat je niet tegenhouden. Ook als er 'minimaal hbo-denkniveau' bij een sollicitatie staat."