“De Canadezen waren heel verbaasd. Ze hadden de Duitse veerkracht niet meer verwacht”, vertelt Johan van Doorn, militair historicus en kenner van het Canadese leger.

De Duitse aanval was gepland vanuit Zuid-Holland door West-Brabant, richting Antwerpen. Op twee plekken - twee bruggenhoofden - moest een Duitse rivieroversteek komen. Boven Sprang-Capelle bij Kapelsche Veer zouden troepen richting Breda trekken en bij het Zeeuwse Anna Jacobapolder moest de opmars naar Steenbergen beginnen.

De ontwikkelingen volgden elkaar snel op in die dagen voor Kerstmis 1944:

Eilandje
Op 21 december zien buurtbewoners en verzetsmensen in het Land van Altena Duitse soldaten maar ook para’s: Fallschirmjäger. Op die dag steken Duitsers bij Drongelen de Bergsche Maas over, naar het eilandje bij Kapelsche Veer.

Zo’n honderd tot honderdvijftig soldaten versterken hun posities aan het Oude Maasje. Het was het teken dat er iets stond te gebeuren, maar wat precies dat was de vraag. Fallschirmjäger worden ingezet voor speciale operaties diep in vijandelijk gebied.

Het verzet waarschuwt de geallieerden. Inlichtingendiensten rapporteren aan de commandanten:

‘An attack is expected around Christmas from the Land van Altena and Bommelerwaard against Brabant’

Nog diezelfde dag nemen de geallieerden voorzorgsmaatregelen. Alle bewakingstroepen die de rivier afspeuren naar vijandelijke infiltraties moeten maken dat ze wegkomen.

De geallieerden ontruimen posities aan het rivierenfront, onder meer langs het Hollandsch Diep en het Volkerak. Ze trekken zich een stuk terug, achter de rivieren de Mark en de Dintel om een aanval beter het hoofd te kunnen bieden.

De Duitsers aan de overkant zien dat en melden massaal ‘verkehr’ rond Willemstad, Oudemolen en Moerdijk.

'Optimistisch en roekeloos'
Ook zien verzetsmensen in Altena Duitsers met pontonbruggen, rubberboten, amfibische auto’s, pantserwagens en vijftien tanks of mobiele kanonnen. Een Duitse divisiestaf strijkt neer in Woudrichem, een andere in Rijswijk.

Er druppelen berichten binnen over Duitse soldaten die zich raar gedragen. Verzetsmensen omschrijven ze als ‘optimistisch en roekeloos’. Nog opvallender: ze kunnen niks geheimhouden want ze kletsen over een oversteek en aanval op Antwerpen.

Op 23 december weten de inlichtingendiensten genoeg. Er staan in Altena 10.000 Duitsers klaar voor een aanval en op de Zuid-Hollandse eilanden nog eens 8.000 man. De aanval kan ieder moment beginnen is de inschatting.

Er wordt groot alarm geslagen. In heel Brabant. Alle soldaten moeten zich klaar maken om een Duitse doorbraak te voorkomen. De Canadezen geven bevel om driehonderd tanks naar West-Brabant te sturen. Grote tankcolonnes stomen op vanuit de regio Waalwijk naar het westen. Iedereen moet posities innemen.

“De verschuivingen waren noodzakelijk want de geallieerden waren erg zwak in Brabant. Dat lange rivierfront vreet soldaten. Honderden tanks uit de linie zijn allemaal gaan rijden, zo net voor kerst,” zegt Van Doorn.

Er waren niet zo heel veel bevrijders in Brabant. De frontlijn was zwak verdedigd. Daarom moest iedere soldaat zich gereed maken voor inzet. “Zelfs militaire bakkers uit Roosendaal kregen allemaal een geweer en moesten naar Oud Gastel,“ zegt Van Doorn. Twee bakkerijcompagnieën groeven zich in.

Die alarmfase gold ook voor de Engelse gevechtsschool in Bergen op Zoom, het bewakingsbataljon van het Canadese leger aan de Goirleseweg in Tilburg tot aan de duizenden genisten in oostelijk Brabant. Naar schatting worden in heel Brabant 80.000 geallieerde militairen op stand-by gezet.

De genie blies uit voorzorg een aantal bruggen op in West-Brabant. Ook de Britse marine moest opstomen.

Militairen aan het front zagen het ook gebeuren. Toen Duitse soldaten versperringen weghaalden bij Keizersveer sloeg de angst ze om het hart.

'Droom'
Maar wat de geallieerde bevrijders niet wisten was dat de Duitsers tegen problemen aanliepen. In de Ardennen was het brandstofgebrek. In het rivierengebied waren nauwelijks boten. Uitstel na uitstel volgde.

Op 23 december 1944 kwam er ook een nieuwe generaal: Felix Schwalbe. Die vond de tegenaanval maar een vaag en avontuurlijk plan. Hij zou hebben gezegd: “Gaan we echt de Maas weer oversteken of heb ik het gedroomd?”

Kerst 1944
Voor de bevolking was de hoogste alarmfase vervelend, want er kwam weer een strenge avondklok. Mensen moesten binnenblijven als het donker was.

De bevrijders moesten paraat staan. Waar mogelijk werd kerst bescheiden gevierd. Vermoedelijk met de wapens binnen handbereik, want je weet maar nooit.

DIT VIND JE OOK INTERESSANT:

De Duitsers beginnen een tegenoffensief en dreigen Brabant binnen te vallen

Omroep Brabant staat uitgebreid stil bij de bevrijding van tachtig jaar geleden. Check artikelen van Brabant Bevrijd op onze speciale website. Documentaires staan op Brabant+