Door intern te salderen konden bedrijven voorkomen dat ze een stikstofvergunning nodig hadden voor een uitbreiding. Want bij het uitbreiden van je bedrijf ben je verplicht om te controleren of er gevolgen zijn voor gevoelige natuur. Dat heet een 'voortoets'. Door bijvoorbeeld een stalsysteem dat de stikstofuitstoot vermindert te plaatsen, konden bedrijven die gevolgen wel uitsluiten. Ze stootten (op papier) immers niet méér uit dan voorheen en daarom was in de ogen van de provincie een nieuwe vergunning voor de uitbreiding niet nodig.

Aangespoord door provincie
De Raad van State heeft nu besloten dat dat niet meer mag. Alle bedrijven die sinds 1 januari 2020 door intern salderen geen nieuwe vergunning nodig hadden, moeten nu alsnog kijken of hun activiteiten daadwerkelijk niet leiden tot schade aan gevoelige natuur.

Deze uitspraak raakt Brabant extra hard. De provincie heeft boeren de afgelopen jaren juist aangespoord om intern te salderen. Eerder dan landelijk moet, werden veehouders in Brabant namelijk verplicht om emissiearme stalsystemen te installeren. Daarmee moest de stikstofuitstoot worden verminderd.

Investering terugverdienen
Nieuwe stalsystemen zijn duur. Daarom hebben de boeren die al zo'n systeem hebben aangeschaft ook allemaal hun veestapel uitgebreid, maar daarvoor hoor je een nieuwe natuurvergunning aan te vragen. Niet alle boeren die die vergunning hebben aangevraagd, hebben die ook gekregen.

Vorig jaar zocht Omroep Brabant uit dat tussen 2021 en 2023 de provincie bij 111 boeren oordeelde dat de stikstofuitstoot van hun bedrijf door de nieuwe stalsystemen niet zou toenemen. Deze boeren kregen een zogenoemde 'positieve weigering': Een nieuwe natuurvergunning werd geweigerd, omdat die niet nodig zou zijn.

LEES OOK: Stalvloeren werken niet: nog 111 Brabantse veehouders mogelijk illegaal

Deze boeren hebben nu een enorm probleem. Ze hebben wel allemaal hun bedrijf uitgebreid en intern gesaldeerd. Met terugwerkende kracht mag dat niet meer. Ze moeten nu een nieuwe vergunning aanvragen. Die krijgen ze waarschijnlijk niet, omdat ze de uitstoot van hun extra dieren niet meer met een stalsysteem weg mogen strepen en zo negatieve gevolgen voor de natuur niet uit kunnen sluiten.

Voorop lopen
De provincie probeert al jaren voorop te lopen met haar eigen stikstofaanpak. De nadruk op innovatieve stalsystemen maakt daar een groot onderdeel van uit. Nu krijgt de provincie opnieuw de deksel op haar neus: in mei 2023 bleek al dat de stalsystemen grotendeels niet werken. Het aansturen op intern salderen levert nu weer onzekerheid op voor boeren.

Boeren die zich aan het vooruitstrevende beleid hebben gehouden, dragen nu de consequenties. Sinds maart 2023 geeft Brabant überhaupt geen nieuwe natuurvergunningen meer uit, omdat het slecht gaat met gevoelige natuur.

Ook gevolgen voor industrie
De uitspraak van de Raad van State raakt niet alleen boeren. Ook aan niet-agrarische bedrijven gaf de provincie tussen 2021 en 2023 in 69 gevallen een positieve weigering. Ook deze bedrijven moeten opnieuw een aanvraag doen.

Over onder meer de Amercentrale in Geertruidenberg en destructiebedrijf Rendac in Son moet de provincie binnen 26 weken een nieuwe beoordeling maken. De Amercentrale kreeg op basis van de ruime oude vergunning voor kolenstook toestemming om biomassa te gaan verbranden. Bij Rendac gaat het om het in gebruik nemen van een biogasmotor en een nieuwe verbrandingsinstallatie.

Het is ook zeker dat de bouw van woningen of de aanleg van wegen nog moeilijker wordt. Ook daarvoor is stikstofruimte nodig. Die was er al nauwelijks en met deze nieuwe uitspraak van de rechter wordt stikstofruimte voor iets anders dan natuurherstel nog schaarser.

DIT VIND JE OOK INTERESSANT:

Stikstofcrisis: provincie wil boeren uitkopen en auto's weren bij natuur

Provincie trekt per 1 juli 2026 ongebruikte stikstofruimte in