Dat vuurwerk ernstige schade kan veroorzaken, zou bekend moeten zijn. Oogartsen waarschuwen al jaren voor de gevolgen van het afsteken van vuurwerk. Tien jaar geleden raakten in Nederland 268 ogen gewond. Tijdens de coronajaren was het even rustig. Tijdens de jaarwisseling van 2020 naar 2021 ging het 'nog maar' om 77 ogen. Sindsdien stijgt het aantal slachtoffers weer snel. 'We zijn terug bij af", concludeert het Nederlands Oogheelkundig Gezelschap zelfs.

'Omstanders raken ook gewond'
"Elk jaar zien we mensen met zware verwondingen door vuurwerk," zegt ook oogarts Marianne Smeets van het Jeroen Bosch Ziekenhuis in Den Bosch. Op oudejaarsavond en met nieuwjaarsdag zijn dat vooral spoedgevallen. “Vaak gaat het om kruit dat in het oog is terechtgekomen. Dat kruit is heet en moet snel worden uitgespoeld om blijvende schade te voorkomen", legt Smeets uit. "Maar soms is een oog ingedeukt of zelfs helemaal stuk door vuurwerk, bijvoorbeeld omdat er iets in het oog is ontploft. Dat moet geopereerd worden."

De gevolgen kunnen ernstig zijn: "We zien mensen die blijvend slechtziend of zelfs helemaal blind raken. Het zijn zware operaties, en patiënten hebben vaak lang last van hun letsel.” Volgens Smeets zijn het met name jonge mensen en kinderen die gewond raken, maar gaat het ook om mensen die op afstand staan. "De helft van de slachtoffer is omstander. Mensen zeggen: 'Ik sta op afstand, ik hoef geen bril op', maar dat is dus niet waar", waarschuwt de arts. "Het wordt erg onderschat."

LEES OOK: Teun verloor zijn oog door vuurwerk en is nu gezicht van vuurwerkcampagne

Waarschuwen blijft nodig
Jarenlange waarschuwingen lijken weinig uit te halen. "Mensen denken dat het hen niet zal overkomen. Of ze hebben te veel vertrouwen in hoe ze het vuurwerk afsteken", legt de oogarts uit. "Maar kinderen kijken soms ín een pijl om te zien of die afgaat, of mensen maken zelf vuurwerk. Dat gaat veel harder dan je denkt."

Het aantal slachtoffers neemt weer toe, merken Smeets en collega's op. "In coronatijd waren er minder ongelukken, omdat er minder vuurwerk werd afgestoken. Maar nu gaan we weer terug naar de hoge cijfers van vroeger. Dat baart me zorgen. In dertig procent van de gevallen leidt het letsel tot blindheid of slechtziendheid in één of beide ogen."

Doe gewoon niet
Smeets zegt soms moedeloos te worden van het jaarlijkse waarschuwen. "In het ziekenhuis doen we zoveel moeite om zo min mogelijk complicaties te hebben, en in één nacht komen er enorm veel slachtoffers bij", zegt ze. Ze vervolgt stellig: "Dus vuurwerk... mooi om naar te kijken, maar steek het liever niet af."

Onlangs gaf het Jeroen Bosch Ziekenhuis duizend brillen weg om aandacht te vragen voor het belang van bescherming. De oogarts begrijpt dat vuurwerk een traditie is, maar blijft pleiten voor voorzichtigheid. "Als je toch iets af wilt steken, doe dan een bril op, ook als je een omstander bent." Zelfs mensen met een gewone bril zijn niet volledig beschermd, omdat die kan versplinteren. Ook raadt de arts aan om rekening te houden met de wind en goed te letten op andere mensen die vuurwerk afsteken.