Ieder weekend is er ook een nieuwe aflevering van de Stuifmail-podcast. Beluister de podcast hier:

Wat is dat voor een gek aanhangsel aan een boom?
Loes Goossens zag in een laantje een boom met een gek aanhangsel en ze vroeg zich af wat het was. Het gekke aanhangsel op die boom is een soort vergroeiing. Dat noemen we een warrelknoest, maar er zijn ook andere namen voor, zoals maserkrop, maserknol of wortelknol. Hoe ze ook heten, het zijn in ieder geval tumorachtige groeiaandoeningen die ontstaan door schimmels of bacteriesoorten. Deze schimmels en bacteriën veroorzaken bij de besmette houtcellen een ongeremde groei. De warrelknoesten nemen buitengewone vormen aan die sterk afwijken van het normale groeipatroon van een boom. Ze kunnen als grote ballen aan de stam kleven en zelfs de hele stam of wortel omsluiten. Ondanks dat deze warrelknoesten ieder jaar een stukje groeien, wordt de groei van de boom hierdoor niet geremd.

Wie heeft hier zijn uitwerpsels achtergelaten?

Bep Klijsen stuurde mij een foto waarop wat uitwerpselen te zien zij. Ze vroeg mij van wie die uitwerpselen konden zijn. Ik vermoed dat het uitwerpselen van een rat zijn en geen uitwerpselen van een muis. Muizen hebben vaak donkere keutels, die lijken een beetje op rijstkorrels of hagelslag. Ze zijn maximaal vijf millimeter lang. De keutels van een rat zijn bruin, wat dikker en kunnen maximaal twee centimeter lang zijn. Tot slot is het goed om te bekijken of het verse keutels zijn. Die zijn dan wat glanzend. Oudere keutels worden vaak grijs en zien er wat dof uit. De dader zou in dit geval dus een bruine rat kunnen zijn.

Wat voor soort wormen zijn dat op Landgoed Wellenseind?

Willeke van Delft stuurde mij een foto waarop twee verschillende dieren staan afgebeeld. De vlinder kende ze, want dat is een bladroller, maar ze wil graag de naam weten van de twee wormen daaronder. In eerste instantie dacht ik gelijk aan paardenhaarwormen, maar ik twijfelde vanwege de lente en dikte. Daarom denk ik dat het nematoda, oftewel rondwormen, zijn. Dit zijn zeer algemeen voorkomende wormen waarvan al meer dan 25.000 soorten beschreven zijn. Toch hebben de wetenschappers nog voldoende te doen, want er bestaan naar schatting tien miljoen soorten!

Aaltjes zijn ook rondwormen. Sommige soorten worden ingezet bij het bestrijden van rupsen en plagen. Dit kunnen allerlei soorten plagen zijn van een diversiteit aan insecten, zoals rouwvliegen, mieren, motten, rupsen, pissebedden en nog meer. Het zijn allemaal verschillende soorten met elk hun eigen specifieke taak. En dus denk ik dat op de foto van Willeke aaltjes staan, die zijn ingezet voor het bestrijden van een insectenplaag.

Hierboven zie je nog een foto van paardenhaarwormen. Dit zijn parasitaire wormen, die de hersenen van bijvoorbeeld sprinkhanen en krekels manipuleren. Ze kunnen deze gastheren aanzetten tot het opzoeken van water. Bij het water kan de volwassen paardenhaarworm de gastheer weer verlaten en andere paardenhaarwormen opzoeken om te gaan paren.

Wat is dat groene op een boom?

Marja van de Hurk vroeg zich af wat voor iets het groene op deze boom was en stuurde mij een foto. Aangezien de foto niet zo scherp is, vond ik het lastig om er een naam op te plakken. Mijn gedachte ging uit naar een korstmos soort, maar ik ben toch eens wat gaan rondvragen. Tim Claerhout bevestigde dat het om een korstmos gaat, hij denkt dat het een gewone poederkorst (Lepraria incana) is. Ik ben het daar mee eens, het is inderdaad een korstmossoort.

Korstmossen zijn organismen die bestaan uit een schimmel en een alg. We noemen dit een symbiose. Veel van die korstmossen groeien als een soort korst op een substraat, in dit geval dus op een boom. Maar ze kunnen ook aangetroffen worden op hout, steen of gewoon op de grond. Gewone poederkorsten kom je vooral tegen op vochtige en enigszins beschaduwde omgevingen. Daar groeien ze het liefst op de schors van bomen, vaak aan de voet. De gewone poederkorst is vooral te herkennen aan de blauwige kleur. Toch is het altijd oppassen geblazen, want veel poederkostachtige lijken op elkaar. Wil je het dan honderd procent zeker weten, dan moet je chemische testen erop loslaten.

Op vrijdag 17 januari zijn veertig ooievaars gezien. Hoe kan dat zo vroeg in het jaar?

Jannie Bravenboer telde op vrijdag 17 januari veertig ooievaars. Die zaten op lantaarnpalen langs de N261 in het buitengebied van Tilburg. Ze vroeg zich af hoe het kan dat de ooievaars zo vroeg te zien zijn. Ooievaars behoren, zeker de laatste jaren, tot de allereerste lentegasten onder de trekvogels. Meestal komen ze zo rond half februari, maar de laatste jaren zien we dat ze ook al half januari terug kunnen zijn.

De verklaring hiervoor is eigenlijk heel simpel. Ooievaars trekken tijdens de winterperiode steeds minder ver weg. Voorheen vlogen onze ooievaars duizenden kilometers, helemaal naar Afrika, maar tegenwoordig overwinteren ze vaak ergens in het zuiden van Europa. Dit heeft alles te maken met de klimaatverandering, want die ontregelt de vogeltrek. Winterperiodes worden steeds milder en daarom kunnen ze dichterbij dan Afrika ook nog genoeg voedsel vinden. Zelfs in ons land is er in de winterperiode nog vaak voedsel te vinden, want ik zie bijvoorbeeld bijna de gehele winter nog kikkers rondspringen.

In deze video uit 2011 zie je ruim honderd ooievaars bij Eerde

Ooievaars zijn trekvogels. Ze trekken vanaf augustus en september weg uit ons land en gaan naar het zuiden om te overwinteren op warmere plaatsen. Nederlandse ooievaars volgen vooral de trekroute naar Frankrijk en Spanje. Ze blijven steeds vaker daar en gaan niet meer naar Afrika. Op bovenstaand filmpje zie je meer dan honderd ooievaars een tussenlanding maken bij Eerde. We kwamen daar net op het juiste moment voorbij om de 'take-off' mee te maken. In januari en februari zullen de ooievaars weer terugkomen.

DIT VIND JE OOK INTERESSANT:

Een insect met prachtige kleuren, maar heel blij word je niet van dit dier

Dit had Frans nog nooit gezien, maar een expert hielp hem

Boswachter Frans kent de geheimzinnige gangengraver bij het geitenhok