Je kan het een bijzonder verstandshuwelijk noemen. Twee wethouders van GroenLinks-PvdA en het CDA in de gemeente Land van Cuijk die samen tot nieuw geurbeleid weten te komen. Want dat de partij die graag minder vee wil het eens wordt met de partij die van oudsher 'de boerenpartij' wordt genoemd is best bijzonder.

Toch was het juist het CDA dat tot nieuwe inzichten kwam. Wethouder Mark Janssen was zelf op pad met boerenbelangenorganisatie ZLTO en de milieuclub toen hij aan de keukentafel belandde bij een inwoner in zijn gemeente. "Deze man ervaarde echt heel veel overlast van de veehouderij. En toen hebben we gezegd: we gaan proberen om dit op te lossen."

Dus hadden we een gezamenlijk doel, zegt wethouder Antoinette Maas van GroenLinks-PvdA: "Schone lucht en een gezond leefklimaat staanbij ons hoog in het vaandel en daarom moesten we er samen uitkomen."

In heel Brabant leven 16.000 mensen in de stank. Met grote gevolgen voor hun gezondheid en hun welzijn. De problemen zijn vooral veroorzaakt door slechte regelgeving uit Den Haag. Een boer mag volgens de wet maar een bepaalde hoeveelheid stank uitstoten. Blijft hij daar onder, dan krijgt de ondernemer een vergunning. Maar in de regelgeving is géén rekening gehouden met omliggende bedrijven. En zo kan het gebeuren dat een 'optelsom' van al die stank, zorgt voor een onleefbaar klimaat.

LEES OOK: Paul (74) schaamt zich voor zijn 'mesthuis': 'Je probeert het te verhullen'

Land van Cuijk is een zogeheten fusiegemeente. De gemeente ontstond op 1 januari 2022 door een fusie van de voormalige gemeenten Boxmeer, Cuijk, Sint Anthonis, Mill en Sint Hubert en Grave. Met allemaal eigen regels rond geurbeleid. Dat moest dus nodig op de schop. En zo geschiedde. De norm voor stankuitstoot gaat in de kernen naar beneden. In het buitengebied blijft er iets meer ruimte voor veehouderijen.

Volgens wethouder Janssen is dat laatste hard nodig. "Hoe gek het ook klinkt, soms kan je een boer beter een nieuwe stal laten bouwen die moderner is. Dan kan die groter zijn, maar minder geur uitstoten. Dat is beter dan alles op slot zetten."

Nieuwe normen dus voor nieuwe gevallen. Maar wat gebeurt er met mensen die nu al in ondraaglijke stank leven. Stank die door het Europese Hof voor de Rechten van de Mens is aangeduid als 'onleefbaar'. Dat zijn in Land van Cuijk meer dan vijftig mensen. Voor die gevallen komt er een plan van aanpak, waarbij de gemeente wil dat er ook gekeken wordt naar onorthodoxe oplossingen.

Janssen: "We moeten bijvoorbeeld kijken of er een extra luchtwasser geplaatst kan worden achter de bestaande luchtwasser. Maar dat moet dan wel mogen van Den Haag, want nu staat dat nog niet in de regels. En misschien moeten we ook verder durven kijken. Nu wordt alleen gesproken over het verplaatsen van een veehouderij, maar wat als we de búrger zouden kunnen verplaatsen?"

Dat is een optie waar Den Haag serieus naar moet kijken, vindt Janssen. Uitkoopregelingen voor veehouders zijn er, maar voor burgers niet. Dat zou een oplossing kunnen zijn, maar dan is daar wel geld voor nodig. De gemeente kan immers niet méér geld betalen voor een woning dan dat die feitelijk waard is. En die waarde is op plekken waar je door de stank nauwelijks kan leven natuurlijk niet heel hoog.

Ongeoorloofde Staatssteun zou dat zijn. Dus moet er door de minister van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur serieus naar worden gekeken, zeggen Maas en Janssen. En dat kost geld. Maar het plan zoals het door Land van Cuijk wordt opgesteld, kan ook heel waardevol zijn voor de rest van het land.

Maas: "Het Rijk is medeverantwoordelijk voor de regelgeving waardoor deze problemen zijn ontstaan en Den Haag zal het dus ook mee moeten oplossen. Meewerken met het aanpassen van de regels dus, maar óók door het trekken van de portemonnee. De milieudruk en daarmee de overlast moet simpelweg omlaag."

LEES OOK: 16.000 huishoudens wonen in de stank door wanbeleid van de overheid