"We hebben wel vaker te maken gehad met roofkunst, maar dan gaat het vooral om de kleinere werken", zegt Paul Dumay, een van de eigenaren van Art Dumay waar het schilderij werd getaxeerd. "Dat het op deze schaal gebeurt, is wel echt uitzonderlijk." De waarde van het schilderij wordt geschat op 800.000 euro.

Het schilderij 'De terugkeer van de Heilige Familie van de vlucht naar Egypte' was eigendom van de Vlaamse verzetsstrijder Joseph Scheppers de Bergstein. In mei 1940 werd hij opgepakt en een aantal maanden lang vastgehouden door de Duitsers.

Toen hij terugkeerde naar zijn landgoed kwam hij erachter dat de nazi's in zijn huis hadden gewoond. Ook namen ze een aantal waardevolle schilderijen en objecten mee. Het schilderij van Jordaens was verdwenen.

In februari 1944 werd Scheppers de Bergstein gearresteerd door de Gestapo, de geheime Duitse politie, vanwege het bieden van onderdak aan andere verzetsstrijders. Hij werd naar werkkamp Ellrich in Duitsland gebracht waar hij later dat jaar stierf.

Verstopt in het plafond
Na de oorlog kwam het schilderij terecht bij de Nederlandse antiquair Jan van Gool, die het geroofde werk kreeg van een Duitse bekende. Van Gool vertrouwde de herkomst van het schilderij niet en besloot het daarom te verbergen in een dubbel plafond in zijn huis in de Ardèche in Zuid-Frankrijk.

"Vlak voor zijn dood vertelde Van Gool zijn erfgenamen over het schilderij", zegt Melanie Dumay, de andere eigenaar van Art Dumay. "Het werd gevonden in het plafond en vervolgens kwam het via een bekende van ons hier terecht." Het schilderij was niet in de beste staat toen het in Nuenen aankwam, "Het paneel was al uitgescheurd."

Toch heeft het geroofde werk volgens Paul Dumay nog uitzonderlijk veel potentie. "Het heeft 60 á 70 jaar in het plafond gezeten", zegt hij. "Er had schimmel bij kunnen komen, de verf had los kunnen laten of er had ongedierte aan kunnen zitten. Dat is allemaal niet gebeurd."

Zoektocht naar de erfgenamen
Het atelier dook in de archieven en kwam er al snel via een online databank achter dat het inderdaad het geroofde schilderij van Jordaens was. "Het maakte het voor ons makkelijker, omdat we wisten dat het werk verkregen was van een Duitse man en dat er al vermoedens waren." Vervolgens tipten de Dumay's de Nederlandse en Belgische overheden die op zoek gingen naar de nabestaanden.

"De erfgenamen waren overdonderd", zegt Melanie Dumay. "Op het moment dat ze gecontacteerd werden, wisten ze er niks vanaf. Er werd nooit over hun grootvader gesproken. Sommigen zijn daarna in de archieven gedoken." De nabestaanden brachten ook een bezoek aan het atelier in Nuenen om het werk met eigen ogen te bewonderen. "Dat moment was erg emotioneel."

Het kunstwerk werd in Nuenen schoongemaakt en gestabiliseerd zodat het veilig vervoerd kon worden naar de restaurateur. "Dat is gedaan door een Belgische vrouw, niet door onszelf. Dat vonden we wel passend." Volgens Paul Dumay is het werk dan ook belangrijk cultureel erfgoed in België. "Jacob Jordaens was voor het land een van de drie belangrijkste barokschilders."

Cultureel erfgoed
Het schilderij werd woensdag officieel overhandigd aan de nabestaanden in Mechelen, Melanie Dumay was erbij. "Alles kwam eigenlijk samen. Ons atelier bestond op die dag 25 jaar en het werk werd teruggegeven aan de familie", zegt ze. "In al die jaren hebben we nog nooit zoiets meegemaakt."

Ook Paul Dumay onderstreept het bijzondere verhaal van het schilderij. "Dat de huidige eigenaar het schilderij terug wilde geven is vooral moreel en ethisch echt een prachtig ding."

Waarschijnlijk vind je dit ook interessant:

Het Achterhuis van Anne Frank wordt nagebouwd voor New York

Kunst jatten is een lucratieve business: dit zijn de grootste kunstroven