'Piepvrij' moet je zijn, anders mag je niet naar binnen. En dat betekent voor alle 37 journalisten broekzakken, jassen en tassen leegmaken. Alles moet ingeleverd en in een kluisje, tot en met smartwatches aan toe. Tot zover het bekende verhaal voor iedereen die wel eens met het vliegtuig gaat of rechtbanken bezoekt. Maar dan.

Op het binnenterrein herhaalt dat ritueel zich nog een keer. Achter een metershoge blinde muur staat een gevangenis in een gevangenis: de EBI. Officieel: Unit 5.

Achter zware metalen poorten en glas is het nu echt alles inleveren. Autopapieren, sleutels, paspoort, bankpassen, zelfs je toegangspas. Bij sommigen blijft het maar piepen. De schoenen gaan uit. Er zit een beetje metaal in.

Sluizen
En dan begint een andere wereld van kromme, schuin-lopende, oplopende en dalende gangenstelsels, zonder ramen. Met kunstlicht en intercoms. Totale desoriëntatie.

'Prrrrrrr', doet een zoemer. Deuren openen doen ze in de meldkamer op afstand. Want ze hebben je gezien op de camera's. En gehoord via microfoons. De deur opent alleen als de ander dicht is: het zijn sluizen. Dus je moet vooral geduld hebben.

Groene kleuren kenmerken de Maximum Security Prison, zoals ze zulke complexen in Amerika noemen. En felgekleurde schilderijen van oud gedetineerde 'Q' die hier lang woonde. Een beruchte bankovervaller.

Anoniem
"Toen hij vertrok bij ons hebben we een nette verklaring opgemaakt, dat hij ze niet later alsnog een keer zou opeisen, als ze misschien geld waard zijn", lacht een medewerker, die anoniem moet blijven.

Medewerkers van de EBI zijn weleens doelwit geweest van misdaadnetwerken die nadachten over bevrijdings- en gijzelingsacties. Veiligheid voor alles. Na de dreigingen van de voorbije jaren wapende de PI zich. Met grote rollen vlijmscherp NAVO-prikkeldraad. Overal: op het dak, langs de ramen. Soms dubbel gelegd. De extra beveiligde inrichting is nog eens extra beveiligd.

Foto's of video's maken op en boven het terrein is verboden. De DJI verspreidt zelf enkele foto's.

Nieuw tussen de 24 EBI-cellen is een extra cel voor probleemgevallen. "In die cel hoor en zie je niks. Hij is bedoeld voor hele extreme situaties. Bij hoge uitzondering te gebruiken", zegt een manager. En hij blijkt al een keer gebruikt, maar namen horen we niet.

Rechtbank in de gevangenis
PI Vught heeft ook een nieuwe gast op het terrein mogen verwelkomen: de rechtbank. De rechtspraak heeft nog niet zo lang geleden een paar ruimtes in gebruik genomen. 'Grondgebied', noemen ze het zelf al. Rechtbank en gerechtshof zijn daar de baas.

De rechters hebben een eigen videoconferentieruimte, kortweg 'vico'. Er hangen camera's en beeldschermen. Achter beveiligd glas kan een verdachte zitten, met ernaast een hokje voor advocaten.

Gepantserde auto's
"We hebben hem al dertig keer gebruikt", zegt een medewerker van de rechtspraak met enige trots. Hij demonstreert hoe ze verbinding leggen met een rechtbankmedewerker in De Bunker, de zwaar beveiligde rechtbank in Amsterdam-Osdorp.

Het is het begin van nog meer ruimte voor rechters. Want in een bestaand gebouw, naast de terroristenafdeling, wordt hard gewerkt aan een bescheiden rechtbank. Daardoor hoeven boeven niet meer met zwaar gepantserde auto's en loeiende sirenes dwars door het land te scheuren.

'Systeem was lek'
Dieper in het EBI-complex zitten de cellen. Daar valt ook op dat nog steeds verbouwd wordt. Er zijn meer compartimenten dan vroeger. Hier op een trap hadden topcriminelen per ongeluk een paar seconden contact. Dat moet nu voorkomen worden. Er zijn meer ruimtes gescheiden met extreem dik glas en deuren.

De telefooncel naast de fitnessruimte is ook afgeschaft. "Het is systeem was lek. Bij het bellen merkten we dat er werd doorgeschakeld en dat er aan de andere kant toch andere mensen bij waren", zegt een medewerker. En dan zijn dit nog maar de zichtbare veranderingen. De EBI 2.0 is een feit.

Maar toch. De recreatieruimte lijkt even sober en 'old school'. Met een Playstation 2. Simpel en los van het internet.

Buiten staan bouwketen voor de uitbreiding van de EBI, legt directeur Cees Niessen uit. "Er komen twaalf cellen bij. We bouwen eerst die aanbouw. Dan breken we de muur door en verbinden we alles. Zo begin 2027 leveren we alles op."

In de wandelgangen van de EBI worden door journalisten diverse namen genoemd van mogelijke bewoners. Niemand van het personeel reageert. Dan valt de naam Bolle Jos. "Wie weet krijgen we die hier ook ooit binnen", klinkt het, met enige aarzeling. En het blijft even stil. Wie weet.

Zo is het om in de EBI te leven: