VERVLOGEN VERLEDEN

Dit gerecht stond in barre tijden bij menigeen op het menu: dakhaas

Vandaag om 10:00
nl
Dakhaas. De smaak houdt het midden tussen een konijn en een haas. Bij voorkeur urenlang stoven in een lekker bouillonnetje zodat de stukken vlees loskomen van de botten en lekker mals worden. Schep er wat aardappelen of rijst bij en je maaltje is gereed om te worden verorberd. En het mooiste is, het belangrijkste ingrediënt is ruimschoots en bovendien gratis voorhanden. Je vindt ze op nagenoeg iedere straathoek of op een dak: katten. Vooral in Helmond en omgeving stonden ze te boek als een ware delicatesse.
Profielfoto van Henk van Ingen
Geschreven door

Wanneer Poekie of Tijgertje precies op het menu is verschenen, is onduidelijk. Maar bekend is dat het dier al in de middeleeuwen regelmatig in de pot verdwijnt, vaak uit bittere noodzaak. In die tijd is een stad ongetwijfeld de veiligste plek om in te leven. Die is vaak voorzien van stevige muren zodat niet iedere roversbende of vijandelijk leger zomaar binnen kan marcheren om de bewoners een kopje kleiner te maken en er met hun bezittingen vandoor te gaan. Tot de uitvinding van het buskruit, die de dikke muren in no time tot puinpoeier reduceert, kan het soms wel maanden of jaren duren voordat het aanvallers lukt om binnen te komen.

De belegeraars zetten daarbij hun meest belangrijke wapen in: tijd. De stad wordt volledig omsingeld zodat er niemand meer in of uit kan. En dan is het een kwestie van wachten. Wachten totdat de voorraden langzaam opraken en de verdedigers vanwege hun almaar luider knorrende magen het opgeven. Maar voordat dat moment er is, leeft er hoogstwaarschijnlijk geen enkel dier meer binnen de stadsmuren.

Dampend op bord
En dat moet je heel letterlijk nemen. Niet alleen de kippen, varkens, geiten, schapen, paarden en koeien worden geslacht en opgepeuzeld. Daarna is het de beurt aan honden, ratten en katten, beter bekend als dakhazen. Geen stukje vlees werd verspild. Want ja, in barre tijden grijp je alles aan om te overleven. En sowieso bij mensen die in armoede leefden, prijkte de dakhaas met enige regelmaat op het menu. En hun vachten werden gebruikt om er jassen van te maken.

Recept dakhaas

Benodigdheden:

1 kat, 1 theelepel peper, 1 theelepel zout, 2 eetlepels boter, 1 flinke eetlepel bloem, 500 ml bouillon, 50 ml wijnazijn, 1 gesnipperde ui, 1 stukje foelie, 1 laurierblad, 2 kruidnagels en zout en peper naar smaak.

Bereiding:

Snijd de kat aan stukken en wrijf in met de peper en het zout.

Smelt de boter in een braadpan en bak de stukken kat rondom aan tot ze een mooie bruine kleur hebben. Haal de kat uit de pan. Doe de bloem in de pan en roer goed door het achtergebleven vet. Bak circa 5 minuutjes tot de bloem gaar is. Voeg dan scheut voor scheut de bouillon toe en roer met een garde tot een gladde saus.

Voeg azijn, ui, foelie, laurierblad, kruidnagels en de stukken kat toe aan de saus. Roer door en laat de kat in circa 1 à 1,5 uur gaar stoven in de saus.

Haal de foelie, laurier en kruidnagels uit de saus en dien het stoofpotje warm op met wat aardappels of rijst bijvoorbeeld.

(Met dank aan onze collega's van Omroep Gelderland voor het recept. De kat kan overigens anno 2025 beter vervangen worden door konijn)

Dat bleef niet beperkt tot honderden jaren geleden, want armoede is van alle tijden. Vooral in Helmond hadden mensen tot nog niet zo heel lang geleden ook weinig te makken. En kwam de dakhaas gewoon op tafel. Het heeft ze ook de weinig vleiende bijnaam de Helmondse Kattenmeppers opgeleverd. Maar ook op andere plekken in Brabant verscheen het beestje regelmatig dampend op bord. Kattenmeppen of -knuppelen was trouwens ook een soort van volksvermaak tijdens kermissen en braderieën. Er werd dan een ton met daarin een kat opgehangen. Mensen gooiden een knots naar de ton, die begon te slingeren en uiteindelijk ging-ie kapot. Degene die de ton raakte waardoor de kat wegvluchtte, had gewonnen.

Houd uw honden en katten in de gaten!
Tijdens de Tweede Wereldoorlog was er vooral op het einde van de oorlog een tekort aan zo'n beetje alles. En zette de Dierenbescherming zelfs advertenties in kranten om mensen te waarschuwen hun honden en poezen goed in de gaten te houden. Wie een stukje vlees op de zwarte markt kocht, liep ook het risico dat het toch geen konijn of haas was dat hij in handen gedrukt kreeg in ruil voor een godsvermogen.

De naam dakhaas is overigens ook een bijnaam voor dakdekkers. En in het dialect van de stad Utrecht is het zelfs verheven tot een waar scheldwoord: achterlijke dakhoas.

Vervlogen Verleden

Vervlogen Verleden is een wekelijkse rubriek over leuke, opmerkelijke of grappige weetjes uit het rijke Brabantse verleden. Heb je een tip, mail dan naar: [email protected]

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.

Download de app en draag het gevoel van hier altijd bij je!