"Het is echt iets dat vooral voorkomt in Brabant, maar inmiddels ook is overgewaaid naar het noorden van het land", weet Ineke Strouken. Zij is voormalig directeur van het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed en orakel van alles wat tradities en feesten aangaat. Maar om de oorsprong van het Krabbegat, Oeteldonk of het Strijkersgat te vinden, moeten we volgens Strouken eerst de geschiedenisboeken induiken.

"Carnaval was vroeger een feest van chaos", zegt de traditiedeskundige. "Maar het was ook een feest waarbij maatschappelijk gevoelige zaken werden uitvergroot. Dat is tot op de dag van vandaag nog steeds het geval." De kerk en de notabelen van Brabant vonden die chaos maar niks en wilden vanaf de 19e eeuw het feest de kop indrukken.

Duitse trend
"Er was veel weerstand en je zag dat het feest op veel plekken kleiner werd gevierd." Om wat meer orde te krijgen tijdens het feest, kreeg Brabant te maken met een nieuw soort carnaval. Die kwam vanuit Duitsland, via Limburg, overwaaien naar onze provincie. Voor het eerst kregen dorpen en steden een prins en een raad van elf die symbolisch de macht kregen tijdens het feest. "Ze kregen hun eigen 'rijk' om over te regeren en daar hoort natuurlijk ook een eigen naam bij."

"Het hoort echt bij ons carnaval," zegt Strouken stellig. "In Limburg begon die vorm van carnaval met hoogheden en de raad van elf als eerste, maar vanwege hun dialect bleven de namen hetzelfde."

Een naam kiezen
Ziezo, een traditie is geboren. Maar hoe vind je nou een naam voor je fonkelnieuwe carnavalsrijk? "De namen hebben eigenlijk altijd iets te maken met identiteit", vertelt Strouken. "Het waren spotnamen, beroepen of dingen die verbonden waren met de plaats."

Zo werd Tilburg bijvoorbeeld Kruikenstad vanwege de link met de textielindustrie. De bewoners werden 'kruikenzeikers' genoemd omdat in die tijd urine werd gebruikt voor het verven van wol. Zo kreeg Eindhoven (Lampegat) haar naam vanwege de gloeilampenfabriek van Philips. Maar ook de locatie van een dorp of stad kan invloed hebben op de naam. Zo heet Vught tijdens carnaval Dommelboarzendurp, simpelweg omdat het tussen de rivier de Dommel en de wijk De Baarzen ligt.

Kaatsenballen en strijkende figuren
Maar ook de bekende verhalen en figuren kunnen een inspiratie zijn. Zo heet Middelbeers tijdens de gekke dagen Strijkersgat. "Het komt van een verhaal over een vrouw die mensen van kwaaltjes kon genezen door met haar hand over de pijnlijke plek te strijken", weet Strouken. "Maar ook beroepen kunnen een aanleiding zijn, zo heet Goirle het Ballenfruttersgat." Geïnspireerd door wevers die kaatsenballen maakten.

En ja, ook wij zwichtten voor een fonkelnieuwe naam voor ons digitale rijk. Zo volg je alles over de Brabantse carnaval natuurlijk bij Roeptoetgat, vernoemd naar het instrument waarmee omroepers vroeger het nieuws verkondigden.