Ieder weekend is er ook een nieuwe aflevering van de Stuifmail-podcast. Beluister de podcast hier:

Nestje van een winterkoning
Vorige week zondag dacht ik dat het nestje dat Hannie Karreman en Henk Schell gezien hadden een mooi rond nestje was van staartmezen. Maar dankzij de tips van Toke de Vries en Wim van Lith ben ik nog eens goed gaan kijken naar het nestje en tot de conclusie gekomen dat ik fout zat.

Het nestje is niet rond - zoals ik in eerste instantie dacht - maar meer langwerpig en bolvormig. Helaas was mij dat bij het zien van de foto vorige week nog niet opgevallen. Tevens is het een wat ruig en niet een mooi afgewerkt nestje wat de pimpelmezen maken. Daarnaast ben ik de locatie eens goed gaan bekijken. Dat is niet een locatie waar pimpelmezen snel een nestje gaan bouwen. Kortom: het is het nestje van een winterkoning.

Rups met veel haren
Ingrid Joosse liep te wandelen op de Kalmthoutse Heide toen ze daar een rups zag. Ze beschrijft de rups als een fors exemplaar, een pinklengte groot. Ze vraagt zich af welke rups dit is en hoe de vlinder van deze rups eruitziet. Op de foto zie je een lange en een langharige rups met aan de onderzijde grijswitte haren, aan de bovenkant zwarte haren en verder een oranje kleur op het lichaam. We hebben hier te maken met de rups met de naam veelvraat.

Deze rups en vlinder behoren tot de familie van de spinners. Dit zijn nachtvlinders. Deze nachtvlinder is wel zowel nachtactief als dagactief. De rupsen zijn actief tot diep in september, soms oktober. Ze overwinteren als rups verstopt tussen mos of dode bladeren op de grond. In het voorjaar zie je soms zo’n veelvraatrups in het zonnetje liggen. Na maart gaat de rups verpoppen en verandert het diertje in een langwerpige sigaarvormige cocon vlakbij de grond. Vanaf eind april komen de vlinders uit de cocons gekropen.

Roofvogel gespot op een muur
Walther Hoosemans spotte een roofvogel op een muur. Hij vraagt zich af om welke vogel het gaat. Zo te zien heeft de vogel een leigrijze, iets donkere rug en een witte buik met roodbruine strepen. Frans ziet dat het een sperwer is. Een mannetje om precies te zijn. Mannetjes sperwers staan ook wel bekend onder de naam musket of mosket, maar die naam wordt vooral gebruikt in de valkerij. Mannetjes, 28 centimeter, zijn beduidend kleiner dan de vrouwtjes, die bijna 40 centimeter groot worden.

Het gevolg is dat beide geslachten ook andere prooien kennen. Mannetjes vangen vooral kleine zangvogels zoals mezen, mussen en vinken. Vrouwtjes daarentegen pakken grotere vogels, zoals lijsterachtige, kauwen, spreeuwen en soms stadsduiven. Als het vogelgeluid in je tuin plotseling verstomd, dan betekent dat er vaak een sperwer is geland in de omgeving van je tuin. Beide soorten, zowel vrouw als man, kunnen met gemak door de tuin vliegen en alle obstakels mijden. Ze kunnen met zo’n honderd kilometer per uur door de tuin vliegen en dan plotseling een kleine zangvogel vangen.

Vogelpoep zie je vaak op tegels, maar niet in het gras. Waarom is dat?
Jack Kleijnen zag allemaal vogelpoep op de tegels en hij vroeg zich af welke vogels dit zouden hebben veroorzaakt en waarom op de tegels en niet in het gras. Allereerst denk ik dat ze net zoveel poepen in het gras als op de tegels, maar op de tegels slaat het urinedeel wit uit en in het gras verdwijnt het urinedeel in de bodem.

Vogelpoep is namelijk urine en andere ontlasting. Die twee komen samen uit een darmopening en die heet cloaca. Vogels hebben geen blaas, want dat zou weer extra gewicht zijn en misschien het vliegen onmogelijk maken. Wanneer vogels ontlasten komt er uit de cloaca een dikke brij van urinestoffen. Die urinestoffen zijn in poedervorm, ze proberen zo min mogelijk water uit te stoten. De stoffen zijn wit en daarom is de urinebrij ook wit.

Schoonmaken nestkasten in het najaar is belangrijk, maar hoe zit het dan met ingemetselde nestkasten?
Yvonne van der Sterre vroeg zich af, nadat ze de reactie van Frans had gelezen in Stuifmail over het schoonmaken van nestkastjes, hoe het dan zit met de ingemetselde nestkastjes. En dan gaat het om ingemetselde nestkastjes voor gierzwaluwen, vleermuizen en kleine vogels. Allereerst wordt gekeken waar ze de nestkasten plaatsen. Voor vogels worden deze kasten geplaatst op noord- en oostgevels, het liefst vlak onder de dakrand. Vleermuiskasten op alle windrichtingen. Variatie is belangrijk zodat vleermuizen kunnen kiezen waar ze willen verblijven. Trouwens liever niet op de zuidgevel, want in de zomer wordt het daar te warm. Gierzwaluwkasten het liefst in kopse gevels en huismuskasten het liefst net onder de dakgoot.

Verder moet je rekening houden met minimaal 50 centimeter afstand tot ramen en deuren en ook geen kasten boven een (druk) terras, omdat je dan mogelijk last kunt krijgen van uitwerpselen. Zorg er ook voor dat de nestkasten niet beschenen worden door kunstlicht, zoals straatlantaarns of tuinverlichting.

Tot slot nog iets over het schoonmaken. Veel ingemetselde vogel- en vleermuiskasten hebben een voorfront dat kan worden weggehaald om de kast te kunnen schoonmaken. Huiszwaluwnesten, die maken de huiszwaluwen zelf schoon en vleermuiskasten vergen nauwelijks onderhoud.

In de gang van verzorgingshuis de Wildenborch in Roosendaal een mooi insect gezien, hoe heet het?
Cornelis Knobel zag op de muur in de gang van verzorgingshuis de Wildenborch in Roosendaal een vreemd insect zitten en hij vroeg zich wat het is. Het insect is enigszins lastig te zien en daarom heb ik weinig aanknopingspunten. Maar ik heb de vraag toch voorgelegd aan een insectenspecialist. De specialist vermoedde dat het kleine diertje een dansmug zou kunnen zijn, maar hij wil er verder geen naam aan geven. Vandaar de naam dansmug speciaal, wat zoiets betekent als onbekend.

Dansmuggen worden ongeveer tien millimeter lang. Het zijn onschuldige diertjes, die niet kunnen steken. Ze hebben in tegenstelling tot steekmuggen grotere witte doorzichtige vleugels die als een afdakje op de rug worden gevouwen in ruststand. Steekmuggen hebben kleinere, doorzichtige vleugels. Met name de mannetjes van dansmuggen hebben twee grote, veerachtige uitsteeksels op de kop. Daarom worden ze ook wel vedermuggen genoemd.

Video: Muggen die Dansen – Andre Duijveman. Publicatie: 23 mei 2019

Dansmuggen doen hun dansjes soms in spectaculaire wolken van duizenden exemplaren boven het water. Je ziet ze ook waterskiën. Dansmuggen vormen een familie van muggen die over de hele wereld voorkomen. Zelfs op Antarctica leven dansmuggen. Je moet ze niet verwarren met dansvliegen.