Het huisbezoek waar het om gaat vond plaats op een avond in mei 2022. De zaak valt tot in detail terug te lezen in het eindrapport van het fraudeproject. De aanpak wordt een ‘succes’ genoemd en de inval bij Anja wordt aangehaald als voorbeeld daarvan.

Het college meldt in september 2023 na raadsvragen van de SP bovendien dat alle huisbezoeken ‘gemoedelijk’ verliepen en dat ‘een aantal inwoners tijdens het huisbezoek heeft aangegeven blij te zijn met het contact en de aandacht voor hun situatie’.

Doodsbang
Het zijn teksten die Anja en haar dochter Naomi nog steeds pijn doen, zelf spreken ze van een ‘zwaar intimiderend’ bezoek. Naomi was die avond alleen thuis, ze was doodsbang en belde in paniek haar moeder op. Daarnaast klopt er volgens Anja niks van de fraude-beschuldigingen, ze is een rechtszaak begonnen.

Het huisbezoek waar Anja en haar dochter mee te maken kregen was onderdeel van een LSI-project van de gemeente Breda. Anja (48) en Naomi (25) zijn gefingeerde namen, hun echte namen zijn bij Omroep Brabant bekend.

‘Anonieme tip’
Wat speelt er in de zaak van Anja? De Bredase werd ervan verdacht onterecht een uitkering voor een alleenstaande te ontvangen terwijl haar dochter van net 21 bij haar inwoonde. Ook zou ze een winkel runnen met haar ex-man, met wie ze ook samen zou wonen. Dat laatste concludeerden de instanties na een ‘anonieme tip’. Van wie die tip kwam, is nog steeds onduidelijk.

Die bewuste avond brengen ambtenaren van de gemeente en het UWV een bezoek aan de woning. Ze melden dat de dochter van Anja ‘werkend wordt aangetroffen in een nagelsalon aan huis’, haar moeder is niet thuis. Na onderzoek wordt Anja gekort op haar uitkering, ze moet een deel daarvan terugbetalen en krijgt een boete. Haar dochter krijgt ook een boete, vanwege het werk aan huis.

‘Praktijkvoorbeeld fraude’
Het huisbezoek komt uitgebreid terug in het eindrapport over het project, dat in juni 2023 verschijnt. Onder de noemer ‘Praktijkvoorbeeld fraude’ valt te lezen over de woonsituatie van Anja, de vermeende nagelsalon van haar dochter en de nauwe band met de buurman, die ook haar ex is.

De regionale krant BN DeStem schrijft in augustus 2023 over het project en de inval: ‘Wat er kan gebeuren, als er sprake is van uitkeringsfraude, blijkt uit een voorbeeld’, staat er. Hierop volgt het verhaal van Anja inclusief alle details.

Herleidbaar
Anja hoort via via over het artikel. Omdat er zoveel details in staan, weten mensen in haar omgeving dat het om haar gaat. En dat ze samen met haar dochter is betrapt op fraude.

“Overal in dat artikel staat het woordje fraude, iedereen die mij kent weet dat het om mij gaat”, vertelt een nog steeds aangeslagen Anja aan Omroep Brabant. Het doet pijn dat haar verhaal als succes wordt gepresenteerd, terwijl er volgens haar van alles niet klopt. Vandaar de stap naar de rechter.

Beschuldiging van tafel
De zaak is inmiddels wel wat uitgedund. De ontdekking dat de ex van Anja bij haar in zou wonen, nog trots vermeld in het eindrapport, is inmiddels van tafel, zo bevestigt haar advocaat.

Als bewijs dat Anja een winkel met hem runt, kwam het UWV met een oude foto van Facebook. Haar advocaat heeft er ‘alle vertrouwen’ in dat ook van deze verdenking weinig overblijft. Anja zelf geeft aan dat ze niet betaald kreeg. Ze hielp haar ex af en toe op therapeutische basis: ze was depressief en suïcidaal.

‘UWV op vingers getikt’
Een ander verwijt is dat Anja niet gemeld heeft dat haar dochter 21 is geworden, waardoor haar alleenstaande-uitkering zou komen te vervallen. Volgens Anja was dit bekend. Haar advocaat bevestigt dat het UWV hiervoor een ‘tik op de vingers’ heeft gekregen tijdens de rechtszaak, het zou gaan om een fout in het systeem van de instantie.

De boete van 400 euro die Naomi kreeg voor haar werk aan huis is betaald door Anja. Met tegenzin, maar “ik wilde niet dat zij er nog stress van had”, vertelt ze.

‘Doe niet zo dom’
Wat Anja vooral pijn doet is de impact die de controle en de nasleep op haar en haar dochter hebben gehad. Naomi heeft als kind blijvend hersenletsel opgelopen en ontvangt een uitkering voor jong gehandicapten. Studeren of werken kan ze niet, het verzorgen van nagels aan huis is volgens Anja een hobby.

Dat de gemeente het huisbezoek ‘gemoedelijk’ noemt steekt. Zo zou Naomi door een controleur ‘Doe niet zo dom’ toegebeten zijn, en was de sfeer intimiderend. “Ik schrik nog steeds als het tuinhek opeens opengaat”, vertelt ze. Na de inval heeft ze maanden slecht geslapen en werden haar geestelijke klachten erger. Ook haar moeder heeft nog steeds last van de zaak.

Anja zegt dat het UWV, een van de instanties die langskwam, al sinds 2018 op de hoogte was van de situatie van haar en haar dochter. “Hoe kun je dan zo binnen komen vallen?” In een brief aan de wethouder schrijft ze: “Ik ben kapot gemaakt, maar u heeft uw succesverhaal, over de rug van een verscheurd gezin.”

Informatieverzoek vertraagd
De uitspraak in de zaak van Anja en haar dochter volgt in april. Anja wil ook weten welke gegevens van haar er precies gedeeld zijn, en met wie. Normaal neemt zo’n verzoek twee weken in beslag, Anja wacht al vier maanden, het verstrekken van de gegevens is al twee keer uitgesteld. "De lijst is zo lang", werd haar onlangs telefonisch verteld.

Wil je reageren op dit verhaal of heb je een tip? Mail de onderzoeksredactie of bereik ons 100 procent anoniem via Publeaks.