Varen in de lucht konden we toen al een tijdje. In 1783 lukte het de Franse broers Joseph en Étienne Montgolfier om de eerste bemande ballonvaart te houden. Nou ja, bemand. De eerste passagiers waren een schaap, haan en een eend. Acht minuten bleven ze in de lucht. Ze vlogen op ongeveer vijfhonderd meter hoogte en kwamen 3,5 kilometer ver. Twee jaar later voer de eerste ballon boven Den Haag. Met nu wel echte mensen aan boord.

Sybrand Heerma van Voss wordt 56 jaar later geboren, in Oud Gastel op 11 november 1841. Hij wordt ondernemer en bouwt in 1868 zijn eigen suikerfabriek in Leur. Heerma van Voss is dol op nieuwe apparaten. Al snel krijgt zijn fabriek een modern laboratorium, elektriciteit en zelfs een eigen telefoon.

Het gaat hem voor de wind en veertig jaar later wil hij groots uitpakken voor het jubileum van zijn onderneming. Tja, dan is de keuze natuurlijk snel gemaakt. Dat eerste vliegtuig boven Nederland gaat natuurlijk hier vliegen.

Heerma van Voss neemt geen halve maatregelen. Er wordt op een heide ten zuiden van Etten-Leur een speciale start- en landingsbaan aangelegd. Hij weet een Franse piloot met de ellelange naam Charles Alexandre Maurice Joseph Marie Jules Stanislas Jacques, oftewel graaf Charles de Lambert, te strikken. Die komt samen met zijn Wright Flyer naar Brabant.

Het nieuws van de eerste gemotoriseerde vlucht boven ons land blijft niet onopgemerkt. Mensen komen van overal vandaan om bij dit moment te kunnen zijn. De stoomtram zit op deze zondag 27 juni 1909 bommetje vol en er worden zelfs extra treinen ingezet. De toegangskaartjes stijgen naar het voor die tijd astronomische bedrag van vijftig gulden (iets minder dan 25 euro).

Die wind deugt niet
Rijen dik staan de mensen opgesteld langs de baan waar het allemaal moet gebeuren. Ze houden hun hoeden stevig vast, want ondanks dat het een graad of achttien is , staat er een straffe wind. Charles de Lambert is niet zeker van zijn zaak. Is het wel wijs om nu op te stijgen? Veel ervaring met vliegen heeft hij niet. En die wind deugt niet, zo maalt het in zijn hoofd.

Uren gaan voorbij, de wind blijft hard blazen. Er is steeds meer gemor in het publiek. Hier zijn ze niet voor gekomen. Steeds meer mensen vertrekken teleurgesteld. Morgen weer vroeg op, een nieuwe werkweek begint.

Het terrein wordt steeds leger, maar in het begin van de avond verzamelt onze Franse piloot al zijn moed en besluit hij het erop te wagen. Nu moet het toch echt gebeuren. De motor naast hem in het van hout, spandraden en doekbespanning opgetrokken vliegtuigje draait. En daar gaat-ie!

Primeur in Nederland
Drieënhalve minuut lang vliegt hij op pakweg 15 meter hoogte en legt een afstand af van ongeveer een kilometer. Dan houdt de motor er door pech mee op en is het landen geblazen. Heerma van Voss is zo trots als een aap. Hij heeft de primeur in handen: de allereerste gemotoriseerde vlucht boven Nederland.

In Etten-Leur zijn er twee monumenten die nog herinneren aan dit moment. Op de weg naar Rijsbergen staat een gedenknaald en op de rotonde aan de Roosendaalseweg is een model van de Wright Flyer op een sokkel te bewonderen. Wie een replica op ware grootte wil zien, kan terecht in het Vliegend Museum op vliegveld Seppe dat tegenwoordig Breda International Airport heet. Dat zit in Bosschenhoofd.