Het festivalseizoen staat voor de deur, maar bij veel organisaties ontbreekt de feeststemming. "De officiële cijfers hebben we pas na de zomer, maar die heb ik niet nodig om te zeggen dat hier iets aan de hand is", zegt Martijn Mulder, onderzoeker op het gebied van livemuziek en festivals én bestuurslid van poppodium Mezz in Breda.

'Echt élk element kost geld'
Tussen 2003 en 2016 maakte de festivalindustrie een ongekende groei door. "Daarna raakte de markt verzadigd", legt Martijn uit. "Na de coronajaren hielden we een inhaalrace, maar sinds 2024 worden er weer volop festivals afgeblazen."

De hoge kosten zijn de grootste boosdoener. “Een festival is een enorm dorp dat je tijdelijk uit de grond stampt op een plek waar niets is,” legt hij uit. “En elk element dat je moet huren, is duurder geworden: wc’s, licht, geluid, personeel."

Ondertussen is het boeken artiesten ook nog eens een stuk kostbaarder geworden. "Headliners hebben ook te maken met kostenstijgingen en vragen nóg meer dan ze al deden." Datzelfde geldt ook voor de kleine bands: "Vroeger speelde een beginnend artiest nog eens voor een kratje bier." Fair pay is terecht, vindt Martijn, maar het maakt de line-up wel duurder. En dat kun je ook niet eindeloos doorberekenen naar de klant: “Je kunt van 45 naar 50 euro, maar op een moment haken mensen af.”

Welk type festival heeft het zwaar?
Vooral gratis festivals, zoals bevrijdingsfestivals, Breda Barst en het Parkfeest in Oosterhout, zitten in zwaar weer. De kosten stijgen, maar de subsidies blijven gelijk. Omdat ze gratis zijn, kunnen ze die kosten niet doorberekenen aan bezoekers. “Ze moeten het hebben van drankomzet. Als het regent of mensen drinken minder, dan zit je zo met verlies.”

Ook middelgrote festivals hebben het lastig, door hoge kosten én het feit dat bezoekers later hun kaartje kopen. Waarom dat is, weet de onderzoeker niet precies. “Misschien door het enorme aanbod? Ik merk ook dat jongere generaties voorzichtiger zijn. Ze gaan alleen nog naar festivals waar ze precies weten wat ze krijgen", zegt hij. "Paaspop bijvoorbeeld, met meer mainstream artiesten, is alweer stijf uitverkocht.”

Dat mensen later kaartjes kopen, is een probleem. Festivals doen met de voorverkoop namelijk aanbetalingen aan leveranciers. Zonder die zekerheid wordt het een groot financieel risico om door te zetten.

Zorgelijk?
Echt grote festivals lijken voorlopig wel te overleven, hoewel Down the Rabbit Hole ook een stuk later uitverkocht raakte dan voorgaande jaren, weet Martijn. "Ik kijk nu met een gespannen blik naar Best Kept Secret in Hilvarenbeek, want dat boekt geen heel grote headlines", vult hij aan.

En dan was daar ineens het nieuws dat Rock Circus in Den Bosch, georganiseerd door festivalgigant Mojo, niet doorgaat. “Dat zegt veel. Zij hebben vaak de slagkracht om een tegenslag op te vangen. Als zo'n grote partij de stekker eruit trekt, moeten er echt weinig kaartjes zijn verkocht. Dat verbaast me, want het waren goede namen."

Om de meer commerciële dancefestivals maakt Mulder zich wat minder zorgen: "Zonde als die verdwijnen, maar dat is marktwerking. Als we van vijfhonderd naar tweehonderd dancefestivals gaan, is daar in de basis niets ergs aan."

Nee, echt zorgen maakt hij zich om de kleine, laagdrempelige festivals. “Als alleen rijke mensen straks nog een kaartje kunnen betalen, dan raakt dat de samenleving", vindt hij. "De kracht van een festival is een plek waar iedereen samenkomt die je normaal niet bij elkaar ziet. Geen elitefeestje, maar een plek waar iedereen welkom is."