Vanaf de 18e druppelen bij de geallieerde hoofdkwartieren berichten binnen over kleine groepen Duitse soldaten die de Maas oversteken richting het zuiden. Dat gebeurt ook bij Keizersveer. Er vallen enkele doden en gewonden en de Duitsers nemen Britse krijgsgevangenen. Dertig Duitsers trekken Brabant in. Waarom is onduidelijk.

Lek geschoten
Er worden meer oversteken gemeld, bij Bokhoven, Engelen en Maren-Kessel. Twee boten worden gezien en lek geschoten. Het is geen massale invasie, maar wel alarmerend. Hier zijn het zestig Duitse soldaten die richting Oss trekken. Er ontstaat een klopjacht en er komen roadblocks.

De geallieerden maken een krijgsgevangene en die vertelt wat de patrouille komt doen. Het is een 'Sonderkommando' van Wehrmachtmilitairen. Doel is om het spoorwegknooppunt en de communicatielijnen in Oss te saboteren. Dat mislukt.

Onrust
“Bij Geffen werden de Wehrmachtsoldaten tegen gehouden”, zegt militair historicus Johan van Doorn. Hij kwam de bizarre actie tegen in geallieerde documenten. “De prikacties waren niet succesvol, maar veroorzaakten veel onrust.”

Het grootste deel van Brabant is in september, oktober en november 1944 bevrijd. Alleen het Land van Heusden en Altena bleef het enige bezette stuk Brabant. Frontlijn was al die maanden de rivier De (Bergsche) Maas. Geallieerd geschut vuurt nog geregeld vanuit de Langstraat op Duitse stellingen in het Land van Heusden en Altena.

Den Bosch is frontstad en ligt ook soms onder Duits vuur, vanuit Gelderland. Nog steeds vallen er langs de frontlijn doden en gewonden door beschietingen.

Slachtoffers
Gevaar ligt overal op de loer. In deze eindfase van de oorlog plegen Duitse troepen in het bezette Altena oorlogsmisdaden. Zo doden ze in Andel notaris Hollestelle.

Maar ook in bevrijd gebied blijft het gevaarlijk. Brabanders ruimen mijnenvelden en munitie op. Kinderen vinden wel eens wat en gaan er mee spelen. Overal vallen nog slachtoffers.

Onvrijheid
De geallieerde bevrijders zijn volop aanwezig. Ze werken samen met het Militair Gezag. De ‘oude orde’ is nog niet hersteld. Er zijn nog geen verkiezingen gehouden. De onvrijheid is voelbaar door de avondklok.

De burgemeesters en de commissaris van de koningin hebben weinig te zeggen. “Vreemdelingen in militair uniform staan boven de provinciale en gemeentelijke besturen en zelfs boven de Binnenlandse Strijdkrachten met daarin voormalige verzetsmensen,” zegt militair historicus Johan van Doorn. Dat Militair Gezag kan ingrijpen op allerlei terreinen: sociaal-economisch en politiek. “Het was een overdreven militaire bureaucratie. Gaandeweg werd het ook een zeer ongewenste bestuurslaag omdat het bijna dictatoriale trekjes ging krijgen”. Van Doorn spreekt van ‘gebrek aan vrijheid, na de bevrijding’.

'Almachtig'
Veelzeggend is de brief die invloedrijke bestuurders en fabrieksdirecteuren uit Bergen op Zoom in maart 1945 naar minister-president Gerbrandy sturen. Ze noemen het Militair Gezag ‘praktisch almachtig’ en wantrouwen de bestuurders. Bovendien storen ze zich aan het optreden van de ‘amateurs’ van de politieke recherche. Die zouden op basis van vage en zelfs valse aanklachten veel te veel mensen hebben opgepakt. En die wachten al maanden in voorarrest of huisarrest op berechting.

Na jarenlange dictatuur willen we de rechtsstaat zo snel mogelijk terug, stellen de Bergse bestuurders. Dit geeft de woede goed weer, denkt Johan van Doorn. “Het is representatief voor de rest van Brabant”.

Controle
Het vooroorlogse leven is nog niet teruggekeerd. Er is strakke overheidscontrole, vanwege tekorten. Uien, vlees, brandstof en steenkool en allerlei andere producten kun je niet zomaar kopen. Er is een distributiesysteem met bonnen. Brabantse kranten staan onder toezicht, mede omdat ze jarenlang propaganda hebben verspreid voor de bezetter. Ze publiceren nu alleen officiële geallieerde berichten en waren in feite gemuilkorfd.

Het grootste deel van Noord-Brabant is in de herfst van 1944 bevrijd. Behalve Het Land van Heusden en Altena. Dat kreeg pas in mei 1945 de vrijheid terug. Dagelijks lees je in deze serie over de gebeurtenissen aan het eind van de Tweede Wereldoorlog in Europa.