"Mijn vader zei altijd dat in zijn tijd als KNIL-militair de loop van een geweer bepalend was", vertelt Crams Nikijuluw met zijn wijsvinger wijzend als zijnde een loop van een geweer terwijl hij wat in zijn tasje rommelt. Even later steekt hij symbolisch een pen de lucht in. "En daarna leerde hij mij wat nu belangrijk is. De pen vervangt het geweer. Om iets te bereiken moet je de pen hanteren en communiceren, kennis overdragen en coalities vormen. Kijk momenteel maar om je heen in de wereld, dan zie je dat wapengekletter niets oplevert."

Ook de strijd voor een onafhankelijke Zuid-Molukse staat is in de loop der jaren flink veranderd. De boosheid van de eerste generatie, en later de radicalisering van de tweede, heeft inmiddels bij de Molukkers in Nederland plaatsgemaakt voor slimheid en diplomatie. "Wat wij nu doen is proberen de zaken te internationaliseren en wereldwijd op de agenda te krijgen. Via een diplomatieke en politieke weg naar onafhankelijkheid, maar ook de dialoog met Indonesië niet schuwen."

Want het vuur voor 'de zaak' is bij de Molukkers nog lang niet verdwenen. De wens van een soevereine RMS is in alle lagen van de Molukse gemeenschap voelbaar. Zeker ook bij Crams Nikijuluw. Als lid van de staf van John Wattilete, de president van de regering in ballingschap, heeft hij ook een actieve en belangrijke rol.

"Mijn werk voor de president is heel divers", vertelt Crams. "Ik ondersteun hem bij het voorbereiden van vergaderingen, doe vertalingen van stukken en vervul een rol in het leggen van contacten voor hem. Ook laat ik mijn licht schijnen over toespraken en beleidszaken."

Crams gaat ook weleens op bezoek naar de Molukken en ziet daar de noodzaak voor een onafhankelijke Molukse staat. "Het gaat ons om het welzijn en de rechtvaardigheid van het Molukse volk", zegt hij. "Dat wij zelf kunnen bepalen hoe wij omgaan met de rijkdommen van ons land. Dat wij zelf zorgdragen voor een goede balans tussen omgaan met onze flora en fauna en onze mineralen. Want we worden behoorlijk geëxploiteerd. De oerbossen op het grote eiland Seram worden flink gekapt ten behoeve van de palmolie-industrie die er welig tiert."

En er is meer. "Onze mensen worden door de Indonesische regering onderdrukt", vervolgt hij. "Indonesië kan dan een wel een democratisch land zijn, maar er is geen vrijheid van meningsuiting. Wapperen met een Molukse vlag of een RMS-sticker op je brommer zien zij als ondermijnend en dus terreur. Daar ga je de bak voor in. De mensen op de Molukken zijn bang en wij moeten vanuit Nederland die angst zien te doorbreken."

Want eens moeten de Molukken autonoom zijn. En daarbij speelt 25 april een belangrijke rol. Elk jaar wordt op deze dag de proclamatie van de RMS van 1950 gevierd en herdacht. Het houdt de strijd levend.

Ook hier speelt Bredanaar Crams Nikijuluw als voorzitter van het Nationaal Comité een voorname rol. Hij leidt tijdens de viering het officiële protocol zoals bij het hijsen van de vierkleur, het voorlezen van de proclamatie-tekst en het aankondigen van onder meer president. Ook vrijdag bij 75 jaar RMS. "Ik ben heel trots als ik daar vrijdag sta", vertelt Crams. "Trots dat de RMS nog altijd standhoudt. Op de Molukken is het ondergronds, maar hier in Nederland kunnen wij de RMS legitiem levend houden."

"Dit jaar is het thema op 25 april 'Ale dan beta jang menentukan masa depan Maluku!’", vervolgt Nikijuluw. Dat betekent: 'Jij en ik bepalen de toekomst van de Molukken'. Dus jij en ik hier. Maar ook jij in het thuisland en ik en wij hier. Samen dus."

"De gedachte van de RMS blijft hierdoor voortleven", vervolgt hij. "Het doet mij dan ook deugd in Breda te zien dat Navayleya een meisje van 9 jaar van de vijfde generatie in het zwart gekleed en een baret op haar hoofd op 12 april marcheerde met de groep richting de vlaggenmast waar de RMS-vlag gehesen werd."

Misschien dat zij wel ooit een onafhankelijke Republiek der Zuid-Molukken gaat meemaken. Want Crams Nikijuluw is er zeker van dat dit een keer gaat komen. Ook al is het al 75 jaar niet gebeurd.

"Wij volgen de ontwikkelingen in Indonesië en wij zien dat er dingen aan het veranderen zijn op politiek, economisch en maatschappelijk gebied", zegt hij. "De opiniemakers voorspellen dat binnen nu en vijf jaar Indonesië uiteenvalt. Er is veel onvrede en er zijn meer bevolkingsgroepen die onafhankelijkheid willen. We hopen daarom dat het land uiteenvalt net zoals op de Balkan is gebeurd met Joegoslavië. Of de oude USSR. Er liggen dus kansen en tot die tijd moeten wij als Molukkers uit de slachtofferrol kruipen en coalities sluiten. De RMS zal klaar zijn als het zo ver is!"

Vrijdag 25 april zijn er in Nederland overal herdenkingen op lokaal niveau en vindt er een landelijke viering plaats in Den Bosch.

Verslaggevers van Omroep Brabant werkten eerder vanaf een pop up redactie in de Molukse wijk in Breda. Wil je meer weten over de Molukkers in De Driesprong, lees en bekijk dan zeker ook de onderstaande verhalen: