Het Land van Heusden en Altena is nog bezet. Het was een tijdje van strategisch belang voor de Duitsers. De vijand plande een oversteek met terugkeer, richting de haven van Antwerpen. De streek tussen Werkendam en Dussen werd volgestouwd met soldaten en kanonnen. Aan de zuidoever van de Bergsche Maas versterkten ook de geallieerden zich. Bij Kapelsche Veer liep dat in januari 1945 uit op een bloedige winteroorlog. Zonder winnaars of winst. Daarna keerde de rust terug.

Infiltraties
In het voorjaar van 1945 neemt de Duitse slagkracht met de dag af in ons land. Grote tegenaanvallen blijven uit. De geallieerden blijven wel alert op infiltraties met kleine patrouilles en beschietingen. Onveranderd is ook de Duitse bezetting in Altena. Overgave is onbespreekbaar.

Al die tijd was er steeds een bijzondere eenheid aanwezig in bezet Brabant, schrijft Jack Didden in ‘Eén stuk Brabant werd niet bevrijd in 1944’ van Brabants Erfgoed.

Rode Leger
‘De bewaking van de Biesbosch werd op 16 november (1944) overgenomen door een heel bijzondere eenheid, het Ost-Bataillon (ook wel Wolga Tataren Bataillon genoemd) onder majoor Schermuly. Zoals de naam al aangaf, ging het om overgelopen soldaten uit het Rode Leger. Dit bataljon, ongeveer vijfhonderd man sterk, was een van de weinige eenheden die tot net voor de capitulatie in mei 1945 dezelfde posities tussen Amer en Merwede zouden behouden.’

En zo bewaakten Wolga-Tataren het Brabantse front. Een frontlijn die zo lek is als een mandje. De onherbergzame Biesbosch dient als corridor, als doorlaatgebied. Verzetsmensen, spionnen, Duitse deserteurs, ontsnapte geallieerde militairen en vluchtelingen. Ze gaan allemaal stiekem met bootjes door het gebied. Heen en weer. Net als stiekeme Duitse patrouilles die soms ongemerkt doordringen. Tot in Gilze en Geffen komen ze, zoals nu in deze dagen in april 1945.

De reizigers door de Biesbosch worden ‘liniecrossers’ genoemd. Ze nemen vaak gruwelijke verhalen mee uit bezet gebied. Over de onderdrukking, geweld, oorlogsmisdaden en de hongersnood.

Hongersnood
Na de koude en natte winter van begin 1945 is het eten op. Hongersnood maakt veel slachtoffers. Naar schatting vallen er 20.000 doden. Ook besmettelijke ziekten zoals tyfus breken uit. De Duitse bezetter ziet dat het zo niet langer kan.

Half april komen er contacten tussen het nationale verzet en de Duitse machthebbers, onder wie rijkscommissaris Arthur Seyss-Inquart. Hij is de hoogste nazi in bezet Nederland en wil de hongerige bevolking helpen met voedsel van de geallieerden. Nederlandse geheimagenten mogen met Duitse hulp en patrouilleboten door de Biesbosch ‘crossen’ voor overleg met onder meer prins Bernhard in Breda. De prins is bevelhebber van de Binnenlandse Strijdkrachten (BS). Dat zijn de verzetsgroepen die samenwerken. De prins heeft zijn hoofdkwartier op landgoed Anneville bij Ulvenhout.

Intussen bereiden de Duitsers in het Land van Heusden en Altena, ook de Wolga-Tataren, zich voor op terugtrekking. De bezetters gaven kleermakers in Werkendam, Nieuwendijk en Kille in april een vreemde opdracht. Ze moesten uniformen maken, voor 300 poppen... Het was een list. “Zo kon een eventuele terugtocht gemaskeerd worden”, schrijft militair historicus Jack Didden in de 'Historische Reeks van het Land van Heusden en Altena'.

De geallieerden houden de gebeurtenissen aan de frontlijn scherp in de gaten, zeker na de berichten over overstekende Duitsers. Wachtposten langs de Maas melden explosies uit bezet gebied. Het vermoeden groeit dat de Duitsers zich terugtrekken, richting Zuid-Holland. Daarom besluiten de geallieerden om poolshoogte te nemen. Ze tuigen een patrouille op voor een tocht door de Biesbosch.

Het grootste deel van Noord-Brabant is in de herfst van 1944 bevrijd. Behalve Het Land van Heusden en Altena. Dat kreeg pas in mei 1945 de vrijheid terug. Dagelijks lees je over de gebeurtenissen aan het eind van de Tweede Wereldoorlog in Europa.