Britse commando's in de Biesbosch schoten Duitsers van hun fiets af
Het is nog donker als veertig Britse commando's bij Geertruidenberg de rivier over steken. In kano's en kleine bootjes roeien ze geruisloos naar de overkant. Operatie Bograt ('Veenrat') in de Biesbosch is begonnen. Samen met wat verzetsmensen en een tolk sluipen de Britse commando's over dijken, door boomgaarden en wilgenbossen. In het donker is het terrein nog gevaarlijker. Zeker als je bedenkt dat er overal mijnen liggen. Bij een verlaten huis zitten boobytraps. En er zijn hele gebieden onder water gezet door de Duitsers in het toch al waterrijke gebied.
Poppen
De groep splitst zich op in teams. Urenlang speuren levert niets op: geen mens, alles is verlaten. Ze spreken af om terug te gaan, maar in de duisternis raken de commando’s elkaar kwijt. En daarmee verliezen ze ook het contact met de vaste wal.
Als de zon opkomt, stuiten ze op een Duitse patrouille. Vijf soldaten, op de fiets. De commando's openen het vuur en twee Duitsers vallen van hun fiets, de anderen vluchten.
Bij een huis verderop ontdekken de Britse commando’s iets geks: poppen in Duitse uniformen. Het is een valstrik om de indruk te wekken dat er nog steeds volop Duitse soldaten zijn. Maar die zijn er niet meer.
Vuurgevecht
Niet alle Duitsers zijn weg. Er zijn er nog wel wat achtergebleven. Kort daarna zijn er vlak achter elkaar twee confrontaties met de vijand. Bij de eerste raakt een Duitser gewond, de andere twee Duitse soldaten geven zich over. De volgende confrontatie is een vuurgevecht. Daarbij schieten de commando's een Duitser dood. De commando's krijgen een lading granaten over zich heen, maar ze overleven de Duitse tegenreacties. Ze houden zich koest om de vijand niet te waarschuwen. Vertrekken is onmogelijk zonder hulp.
Terwijl de commando's de verkenningen uitvoeren, maken verderop in bezet gebied, Duitse experts plannen om met dynamiet van plaats naar plaats te trekken. Langs kerken, molens en watertorens. De geallieerden zouden die gebouwen als uitkijkpunt kunnen gebruiken. Ook nu nog, in deze laatste oorlogsdagen, moet alles kapot.
De gevolgen zijn dramatisch. In een paar uur tijd raakt het gebied vele monumentale gebouwen kwijt.
Zo wordt de Hervormde kerk van Almkerk opgeblazen. De watertoren aan de Uppelsedijk in Uppel gaat er ook aan. Net als korenmolen Ken u Zelven in Werkendam, uit 1848, die op de plek stond waar nu het Molenplein is. De lading dynamiet is zo zwaar dat er in de hele omgeving huizen zwaar beschadigd raken.
Doffe dreun
Ook de stellingmolen Nooit Gedagt in Woudrichem gaat in de avonduren de lucht in. Met een doffe dreun wordt het monument aan de Rijkswal gereduceerd tot een berg puin en hout. Hier is hetzelfde probleem als in Werkendam: te veel dynamiet. Daardoor ontstaat veel bijkomende schade in het stadje aan de Merwede. De eeuwenoude toren van de Martinuskerk blijft gespaard, na een smeekbede van de inwoners.
De gebeurtenissen in de Biesbosch over onder meer de commandopatrouille werden enkele jaren geleden uit de vergetelheid gehaald door militair historicus Jack Didden uit Drunen die er over schreef.
Russen bij Berlijn
De hoofdstad van het Derde Rijk is omsingeld. Er vallen volop Russische granaten in Berlijn. Sovjettroepen bereiken de voorsteden.
De Duitse Legergroep B, die ook in Nederland actief was, is in het Ruhrgebied omsingeld. De legers zijn klaar met vechten. Meer dan 300.000 man geven zich over. Hun commandant generaal Walter Model is er ook bij. Hij is een van de belangrijke figuren achter de strijd eind 1944 in onder meer Brabant, Arnhem en in de Ardennen. Zijn missie is volbracht. Walter Model maakt een einde aan zijn leven in een bos bij Duisburg. Geallieerde troepen trekken Berchtesgaden binnen, waar Hitler zijn vakantiehuis heeft.
Het grootste deel van Noord-Brabant is in de herfst van 1944 bevrijd. Behalve Het Land van Heusden en Altena. Dat kreeg pas in mei 1945 de vrijheid terug. Dagelijks lees je in deze serie over de gebeurtenissen aan het eind van de Tweede Wereldoorlog in Europa.