Vertrekpunt is het haventje bij Engelen. In het schijnsel van de maan varen ongeveer 140 militairen van de Prinses Irene Brigade de Maas over naar Hedel, in Gelderland. De brigade krijgt hulp van tientallen Britse mariniers. Er zijn maar drie landingsboten, en dat is te weinig, waardoor de militairen in groepen worden overgezet.

Spookstad
Hedel ziet eruit als een spookstad. De straten en huizen zijn veranderd in puinhopen. Het trieste resultaat van maandenlange beschietingen. De inwoners hebben het dorp al verlaten. Voor de militairen zijn Duitse mijnen en boobytraps nog de gevaarlijkste tegenstanders.

De eerste uren verloopt alles volgens plan. De brigade krijgt al nel de eerste Duitsers in zicht. Zonder problemen geven die zich over. Het gaat mis als een paar Nederlandse soldaten struikelen over alarmdraden. Daardoor wordt de vijand iets verderop gewaarschuwd. Het is wachten op een reactie. En die volgt.

Rond het middaguur breken zware gevechten uit rond Hedel. Het ontaardt in een totale chaos. Tientallen soldaten raken vermist. Aan beide kanten vallen gewonden en sneuvelen militairen.

Tijdens de hevige strijd komt bij de commandoposten in Brabant een nieuw bevel binnen van veldmaarschalk Montgomery dat op zijn minst verbazing moet hebben veroorzaakt. De hoogste legerbaas in Noordwest-Europa geeft bevel aan alle geallieerde militairen in Nederland om te stoppen met aanvallen.

Oversteek
De militaire focus ligt volledig op nazi-Duitsland. In Nederland wil Montgomery de onderhandelingen over humanitaire hulp voorrang geven. Maar het is al te laat: Operatie Orange is al volop bezig.

In plaats van terugtrekken, zijn juist meer militairen nodig. Omdat de geallieerde troepen in het nauw worden gedreven, komt er versterking vanuit Brabant. In Vlijmen ligt nog een Nederlandse gevechtsgroep gelegerd en die moet zich ook in de strijd werpen. Aan het begin van de avond steekt ook deze eenheid de Maas over. De militairen worden in Buffalo’s, varende pantserrupsvoertuigen, overgezet.

In West-Brabant zijn de Britten drukdoende met de nasleep van de operatie in de Biesbosch. Commando’s hebben enkele Duitsers krijgsgevangen genomen. Eén van de Duitse officieren had wat huizen geplunderd, maar hij raakte de weg kwijt en liep zo in de armen van de Britse commando’s.

De commando’s maken bij Keizersveer iets bijzonders buit: een Russisch machinegeweer. Vermoedelijk is dat wapen van iemand van het Wolga-Tataren Battalion dat daar is gelegerd. Het zijn geboren Russen die zich aan het Oostfront overgaven aan de Duitsers troepen. En nu moeten ze in de Biesbosch en bij Hank en Dussen het Brabantse front bewaken.

Russen bij Wehrmacht
“Russen in Brabant waren geen uitzondering", zegt militair historicus Johan van Doorn hierover. "Die mannen zaten eerst in het Rode Leger. Ze werden gevangengenomen door de Duitsers en voor de keus gesteld: je komt om van de honger in een kamp of je komt in Duitse dienst.”

De krijgsgevangen kozen vaak eieren voor hun geld en trokken een Duits uniform aan. Daarmee keerden ze zich tegen hun landgenoten. “Tijdens de oorlog vochten er Armenen bij de Wehrmacht die in West-Brabant waren gelegerd. Er waren ook Georgiërs die vochten op Texel."

Onrust
Zo zijn er in 1945 op het Waddeneiland Texel Georgiërs gelegerd die in dienst zijn van de Duitsers. Begin april 1945 horen de voormalige Sovjetsoldaten dat Hitler-Duitsland aan de verliezende hand is. Ze beginnen te twijfelen, komen in opstand en vallen hun eigen kameraden, de Duitse troepen, aan. Bij die strijd vallen zo’n 1500 doden. Het zou weken aanhouden.

Op meer plekken breekt onrust uit onder de Russen in de Wehrmacht. Daarom worden ze vervangen door Duitse marinesoldaten. Zo verdwijnen ook de Wolga Tataren in stilte uit het laatste stukje bezet Brabant.

“De eenheid werd teruggetrokken vanwege het snel toenemend aantal deserteurs. Ook de Russen begrepen intussen wel hoe de wind waaide. De bezetting van het Land van Heusden en Altena was nu behoorlijk uitgedund,” volgens militair historicus Jack Didden.