"Ik kan de eerste zorg in ieder geval wegnemen", vertelt Jeroen Candel uit Dongen. Hij werkt als hoofddocent Voedsels- en Landbouwbeleid aan Wageningen University. "We hoeven niet bang te zijn dat we op korte termijn zonder voedsel komen te zitten. Pas als alle boeren van het één op het andere moment zouden stoppen, hebben we een probleem. Maar daar is geen sprake van."

Dat heeft alles te maken met de internationale verwevenheid van onze voedselvoorziening. Zo is een groot gedeelte van wat we in Nederland verbouwen helemaal niet voor hier bedoeld. Met name op het gebied van vlees, sierteelt en bepaalde groenten, is Nederland een grote speler binnen de EU. "Zo'n 70 procent van wat we in Nederland verbouwen, gaat uiteindelijk naar het buitenland."

Datzelfde geldt voor de omgekeerde weg. "Een hoop producten die wij dagelijks consumeren, moeten we nu ook al importeren. Denk aan tropische vruchten, zoals bananen. Maar ook koffie, chocola en luxeproducten als wijn en Spaanse ham. Daarvoor zijn we simpelweg op het buitenland aangewezen."

Ook de boeren zelf zijn in hoge mate afhankelijk van die import, vertelt Candel. "Producten als veevoer en kunstmest komen voor een groot deel uit het buitenland. Dat is weliswaar geen eten, maar wel noodzakelijk voor de huidige voedselproductie."

Daar zit misschien wel het grootste pijnpunt volgens Candel. "We springen ontzettend kwistig om met onze gewassen. Zeventig procent van onze landbouwgrond is op dit moment bedoeld voor het houden van dieren, het telen van hun voer en het verbouwen van biobrandstoffen. Daarnaast wordt er ontzettend veel voedsel verspild."

En dus moet er snel iets veranderen, vindt de onderzoeker. "Willen we iets aan het klimaatprobleem en het verlies van biodiversiteit doen, dan zullen we snel over moeten gaan op meer plantaardige productie. We kunnen beter gewassen verbouwen die we direct zelf kunnen eten, dan dat het eerst via een dier moet."

Toch ligt die verantwoordelijkheid niet volledig bij de boeren, benadrukt Candel. "We zullen als maatschappij moeten inzien dat ons huidige voedselsysteem niet meer werkt en in de supermarkt vaker moeten kiezen voor het biologische alternatief."

Daarin ligt volgens Candel een belangrijke rol voor de overheid. "Overheden zullen de prijsprikkels in de markt moeten veranderen om te zorgen dat de duurzamere en gezondere keuze de goedkopere is. Nu is het nog vaak omgekeerd. Op termijn zal dat stukje vlees dus waarschijnlijk duurder worden." Maar lege schappen? "Dat zal niet gauw gebeuren."