In Nederland geldt sinds 1 januari een verkoopverbod op vapes en e-liquids met een smaakje. De overheid staat alleen nog de verkoop van vapes met tabaksmaak toe, waardoor jongeren massaal richting handelaren op Telegram en Snapchat zijn gerend. Omroep Brabant sprak met tientallen jonge vapers. Bijna allemaal vapen ze, ondanks het verbod, nog steeds een smaakje. Volgens hen is een afspraak met een dealer snel gemaakt. “Als je in de middag een berichtje stuurt, kan je vaak in de avond al terecht”, zo zegt één van de jongeren.

Omroep Brabant bestelde 46 wegwerpvapes die via social media kanalen Telegram en Snapchat openlijk te koop worden aangeboden. De herkomst en inhoud van deze vapes is vaak zeer onduidelijk.

Onderzoeksmethode
Avans Hogeschool koos er met Omroep Brabant voor om niet de vloeistof in de vape te analyseren, maar de damp die bij gebruik vrijkomt. “Zo kunnen we achterhalen welke stoffen de damper inhaleert. Dit kan namelijk, na de verhitting, verschillen met de stoffen in de vloeistof”, vertelt Jos Brouwers, lector van het lectoraat Analysetechnieken in de Life Sciences Avans.

Een perfecte benadering van dit onderzoek, zo vindt toxicoloog Peter Zweipfenning. Hij noemt de methode ‘state of the art’ en geeft aan geschrokken te zijn van de uitkomsten. “Dit is een eye-opener voor mij. Dat het zo erg is, heb ik me pas gerealiseerd door dit onderzoek”.

Kleine druppeltjes
Wat hem vooral opvalt: uit het onderzoek blijkt dat stoffen in de vloeistof van de vape als hele kleine druppeltjes in de damp terechtkomen. Die druppeltjes komen rechtstreeks in de longen. Zweipfenning: “Verschillende stoffen zoals reserpine blijken niet vluchtig te zijn, het verbrandt niet maar er ontstaan micro-druppeltjes. De gekste dingen adem je gewoon in, dat is toch niet te filmen?”

Uit dit onderzoek blijkt ook dat de etikettering van deze vapes vaak onvolledig is. Zo staan stoffen als reserpine en ftalaten (dat zijn zogeheten weekmakers die plastic zacht en buigzaam maken) bij veel vapes niet op de verpakking. Terwijl deze wel gevolgen kunnen hebben op de vruchtbaarheid van mannen en de kwaliteit van de borstvoeding bij vrouwen. Jongeren weten vaak dus niet goed wat ze binnenkrijgen. Erg kwalijk, vindt Zweipfenning. “Mensen ademen stoffen in waar ze niets vanaf weten. Neem bijvoorbeeld de stof reserpine, daarvan had ik echt nooit kunnen denken dat het in de damp van een vape zou zitten. Het kan symptomen van Parkinson veroorzaken, zelfs bij een hele lage dosis. Het gebrek aan informatie is gevaarlijk.”

Al deze stoffen komen nog bovenop de nicotine, die in alle geteste vapes (op twee na) zit. "De extreme verslavendheid daarvan moet je niet onderschatten", zegt Zweipfenning. "Het is vergelijkbaar met de verslavende werking van heroïne."

In de nieuwe HOE..? zie je het onderzoek naar de vapedampen:

Van CBD naar THC
Avans Hogeschool onderzocht ook twee CBD vapes. Van CBD, ook wel bekend als wietolie, kun je niet high worden. Toch blijkt nu dat CBD na verhitting kan worden omgezet in THC. Dat is de werkzame stof in wiet waarvan je die high wel kunt krijgen. Dit wordt niet vermeld op de verpakking van de vapes.

“Mensen die CBD dampen hebben kans op THC-achtige symptomen, zoals een high, terwijl ze dit niet verwachten. De kans bestaat dus dat iemand onbewust onder invloed achter het stuur stapt en dat is erg zorgelijk”, aldus het rapport. Toxicoloog Zweipfenning wijst ook op een juridisch aspect: “Ik vind dit nogal wat. De regels over hoeveel THC je in je lijf mag hebben als je achter het stuur zit, zijn heel streng. Ik denk dat de politie en de wetgevers dit ook wel interessant vinden.”

Weinig verschillen
Is er eigenlijk wel een verschil tussen de in Nederland verkrijgbare vapes en de ‘Telegram-exemplaren’? Ook dat is onderzocht. Er zijn verschillen, maar ook veel overeenkomsten. “We merkten op dat ook de Nederlandse tabak vapes het label ‘made in China’ bevatten”, aldus de onderzoekers. Opvallend is dat deze vapes met tabak smaak geen zoetstoffen, maar wel smaakstoffen bevatten. En ook die kunnen heel lekker zijn: “Deze stoffen worden door hun florale geuren geassocieerd met parfums en tonen van rijp fruit”, zo staat in het onderzoeksrapport.