Een jaar 'wietproef' in Breda en Tilburg: dit zijn de geleerde lessen
In december 2023 is het wietexperiment in Breda en Tilburg alvast begonnen. Naast gedoogde wiet, ligt er nu sinds ruim een jaar ook legale wiet in de schappen. Die testfase was volgens burgemeester Weterings van Tilburg nodig. "We hebben veel ervaringen opgedaan waar we van kunnen leren. Bijvoorbeeld over het track-and-tracesysteem."
Om de cannabis te kunnen volgen, heeft de overheid een systeem bedacht waarbij de wiet van zaad tot in de coffeeshops kan worden gevolgd. "Coffeeshophouders vertelden me hoe ingewikkeld het systeem is en dat de kassa's soms vastliepen vanwege de registratieplicht die op elke handeling zit", legt de burgemeester uit.
In de podcastserie Via de Voordeur krijg je een kijkje in de illegale wietsector, want wat is er allemaal nodig om die illegale achterdeur te bevoorraden? Luister de serie hier.
Weekvoorraad
Inmiddels zijn de 'kinderziektes' uit het systeem gehaald. Een ander probleem waar coffeeshops tegenaan liepen was de maximale hoeveelheid wiet die ze in de shop mogen hebben. Dit was maar 500 gram en dat was lastig voor de coffeeshops, omdat ze een voorraad willen hebben én een divers aanbod voor de consument.
Weterings: "Er is toen gezegd als die verkoopcijfers zo hoog zijn, dan snappen we ook dat je meer voorraad moet hebben. Daar hebben we goede gesprekken over gehad met de inspectie en het ministerie, zodat we daarvan leren." Coffeeshops in de experimentgemeenten mogen nu een 'weekvoorraad' aan legale wiet op voorraad hebben.
Lange aanloop
In 2015 was het voor de meerderheid van de Nederlandse gemeentes al duidelijk: we moeten af van het gedoogbeleid waarbij je wél legaal een jointje mag roken, maar er geen wiet mag worden gekweekt of vervoerd.
De landelijke politiek was toen nog niet zover, maar in 2017 werd het wietexperiment dan toch opgenomen in het regeerakkoord. Zes jaar later zou het experiment dan eindelijk van start gaan, maar de tien geselecteerde legale telers waren er nog niet klaar voor.
Uiteindelijk startte het experiment alvast in Breda en Tilburg. Vanaf december 2023 werd hier als proef alvast legale wiet verkocht, naast het illegale, ofwel gedoogde, assortiment.
Vanaf 7 april dit jaar mogen de coffeeshops in de experimentgemeenten alleen nog maar legale cannabis verkopen. Na vier jaar wordt het experiment geëvalueerd en volgen mogelijk de andere gemeenten waar coffeeshops zijn.
Coffeeshophouders twijfelen of de startdatum haalbaar is en stuurden daarom een brandbrief naar de burgemeesters. Na overleg tussen het ministerie en de burgemeesters is besloten dat de datum van 7 april, ondanks de zorgen, toch als startdatum blijft staan.
QR-codes
Naast de obstakels waar de coffeeshops in Breda en Tilburg tegenaan liepen, zijn er ook positieve ervaringen. Zo zijn er meer mogelijkheden voor zowel de coffeeshophouders als de consumenten om meer te weten te komen over waar de wiet vandaan komt en wat er eigenlijk in zit. Er zitten namelijk QR-codes op de zakjes wiet en de coffeeshophouders zijn verplicht om een training te volgen om hun consumenten voor te lichten.
Coffeeshophouder Rick Brand uit Breda is blij dat hij weet waar de cannabis die hij verkoopt vandaan komt. "Wat is ermee gebeurd? Daar had ik geen zicht op, maar nu wel. Ik kan het zelf naar een laboratorium brengen en laten checken op wat ik wil. In de oude situatie had je zo'n soort controlemogelijkheid niet."
'Het is mogelijk'
Niet álle coffeeshops in Breda en Tilburg hebben het afgelopen jaar ingezet op de verkoop van legale wiet. Dit waren ze ook nog niet verplicht. Burgemeester Paul Depla van Breda is kritisch en waarschuwt: "Ja, beste coffeeshophouders, besef dat wanneer je je consument niet meeneemt naar die legale cannabis je kans hebt dat consumenten na 7 april wellicht gaan afhaken en dat zou zonde zijn." De burgemeester doelt erop dat klanten dan alsnog in de illegaliteit kunnen verdwijnen of bijvoorbeeld uitwijken naar andere steden, zoals Eindhoven of Den Bosch.
Al met al kijken de burgemeesters terug op een waardevolle proefperiode. Depla: "Het is mogelijk om een gesloten cannabisketen op te zetten. Als je het nu niet doet dan heeft het eerder te maken met onwil dan dat het te maken heeft met dat het niet kán. Het kan wél en consumenten maken er ook gebruik van."
